‘Alles is niet perfect’ in hetpaleis

De regisseur van deze productie is Mokhallad Rasem. Hij werd geboren in 1981 in Bagdad, de hoofdstad van Irak, met een goede 8 miljoen inwoners niet alleen de grootste stad van het land, maar ook een van de grootste steden van de Arabische wereld. Bagdad is ook een stad met een lange voorgeschiedenis. Gelegen aan de Tigris in Mesopotamië (met de Tigris en de Eufraat) wordt dit tweestromenland beschouwd als een bakermat van onze menselijke beschaving. Zo zou daar rond 3.200 vC. dank zij de eerste stedelijke agglomeraties van de Sumeriërs, het eerste beeldschrift ontwikkeld zijn, met tekens van figuren en voorwerpen, dat zich geleidelijk aan ontwikkelde tot het abstracte ‘spijkerschrift’ in de 14^deeeuw vC. 

Oorlogen van 1980 tot 2006, en nadien

Mokhallad Rasem (*1981) volgde in zijn geboortestad een opleiding als acteur en regisseur, maar in niet zo gunstige omstandigheden: Saddam Hoessein zwaaide sinds 1979 de plak in Irak als voorzitter van de Ba’Ath Partij en president van land. Hij werd door de USA als een bondgenoot beschouwd. In 1979 was de (zieke) Sjah van Iran  naar Egypte gevlucht, en was de verbannen iman ‘Ayatollah’ Khomeini teruggekeerd naar Irak. Het land werd omgevormd tot een ‘islamitische republiek’, en Ayatollah Khomeini kreeg de titel van ‘Leider van de Revolutie en Hoogste Leider van Iran’ met in de praktijk een absolute dictatoriale macht. 

Van 1980 tot 1988 voerde Saddam een ‘vuile’ oorlog tegen het nieuwe regime in Iran, waarbij door beide partijen chemische wapens werden gebruikt. Na wisselende kansen werd deze oorlog in 1988 wel beëindigd, maar zagen beide landen ook de bodem van hun staatskas. Toen Saddam op 2 augustus 1990 het kleine maar olierijke Koeweit binnenviel veronderstelde hij dat de USA daarmee wel akkoord zou gaan, maar tot zijn verbazing verloor hij de steun van de USA. Die de toestemming vroeg (en kreeg) van de UNO-Veiligheidsraad voor een speciale militaire operatie, niet alleen om Koeweit te bevrijden, maar ook om Saddam te verplichten zijn ‘massa vernietigingswapens’ (waarover hij zou beschikken) in te leveren.  

Saddam werd niet verdreven, en was zelfs bereid om zijn troepen terug te trekken uit Koeweit. Maar hij was niet echt bereidwillig om internationale experten en controleurs bij hun zoektocht en controles naar verboden vernietigingswapens in alles ter wille te zijn. Waarop de Amerikanen met groot militair geweld het land overrompelden. Er werd meteen grondig naar de vernietigingswapens gezocht, maar die werden helaas (?) niet gevonden. Toch claimden de USA en zijn bondgenoten de overwinning, en de bevrijding van Irak. De ondergedoken dictator Sadam Hoessein werd opgejaagd, gevangen genomen, ter dood veroordeeld (door een Iraaks gerechtshof) en op 30 december 2006 opgehangen. 

Einde van de oorlog? Niet helemaal. Er is wel geen oorlog meer in Irak, maar de toestand is, volgens het Belgisch ministerie voor buitenlandse zaken, heel onstabiel en gevaarlijk, en het reizen Irak naar wordt als volgt afgeraden: ‘De veiligheidssituatie blijft volatiel. Het risico op geweld door sociale, politieke of geopolitieke spanningen is hoog in het hele land, vooral in Bagdad maar ook in andere grote steden.’ (cf: https://diplomatie.belgium.be/nl/landen/irak/) reizen) Mokhallad Rasem blijft dus nog best nog wat verder bij ons theater maken.

Na zijn theateropleiding realiseerde Rasem zijn eerste theaterproducties in Bagdad, bij het Nationale Theater in Bagdad. Maar net zoals vele andere Iraakse theatermakers, voelde hij zich door de jarenlange oorlogen in zijn vaderland gedwongen om alles achter te laten, en om op een andere plek in Europa opnieuw te beginnen. Na wat omzwervingen woont hij sinds 2005 in België, waar hij heel aparte en eigenzinnige theaterprojecten realiseert, opgebouwd met zowel Irakese als westerse materialen. Bij de creatie in 2017 van ‘Zielzoekers’ schreef Roger Arteel in zijn recensie (in zijn theatermaggezien, 23.05.2017): ‘Mokhallad Rasem belicht in Zielzoekers het vreemdelingen-probleem in de eerste plaats als een menselijk en universeel probleem. Zijn voorstelling is een waardevolle inleiding tot de vele producties waarin momenteel her en der de problematiek van mensen zonder papieren, wordt aangesneden. Ze staat bijaldien hoog boven elke politieke verdeel- en heersmentaliteit. Een dwingende aanzet tot bezinning.’

Alles Perfect!

Bij de voorstelling van ALLES is niet perfect worden er geen problemen van asielzoekers, mensen zonder papieren, of golfoorlogen als inspiratiemateriaal gebruikt. Maar wat dan wel? Want bij nader toezien lijkt er geen echt uitgangspunt te zijn. Erger: er wordt door de spelers de indruk gewekt dat de productie nog bijlange niet àf is. Dat de spelers zomaar wat klungelen, wat aanmodderen… Het spel lijkt wel een probeersel van een halve improvisatie te zijn. In de eerste plaats van Mokhallad Rasem zelf, die de rommelige boel met losse decorstukken waartussen de spelers hun weg zoeken, niet bij elkaar schijnt te houden. Ook lijkt de groep zelf een bont samenraapsel te zijn, met personen van diverse origine, vaardigheden, en leeftijd. Rasem heeft als regisseur wel een speciale verbeelding, maar lijkt dus zo te zien niet voldoende gezag hebben om die groep in het gareel te houden. 

Overigens: is de spelersgroep wel een echte toneelgroep, een ensemble, een collectief? Wie krijgen we te zien? Een jongeman (Jason Van Lith) houdt kennelijk van jongleren, maar zou misschien beter gaan solliciteren bij Circus Barones of Circus Ronaldo? Een meisje met een mooie huidskleur kan mooi dansen (Zoë Van den Hulle), een ander meisje kan poëtische teksten reciteren (Jes Rottiers), en een actrice van middelbare leeftijd (Katelijne Verbeke) beweert tot in den treure dat ze een diploma van de Studio heeft behaald, wat ze illustreert met een dansnummertje dat ze ook als ‘Allez Monique’ in Loslopend Wild zou kunnen vertoond hebben. Maar wanneer zou nu eindelijk die echte theatervoorstelling beginnen, die aangekondigd was?

Niets leek te lukken op de scène, alles was fout, alles liep in het honderd, en het gehele decor stortte in elkaar. Maar in de zaal applaudisseerde het jonge publiek uitbundig voor die haveloze troep acteurs, die enkel maar fouten leken te kunnen maken. Wat eigenlijk oer-grappig is. En waarbij het jonge en oudere publiek duidelijk kon vaststellen dat het maken en uitbeelden van grappen niet zo gemakkelijk is, als het wel lijkt.  Het vraagt inderdaad wel een bepaald talent, en een goede conditie, en gemotiveerde spelers, en een goed geolied samenspel, en een gevoel voor timing, en een intens contact met de zaal, en… Dat je gewoon moet doorzetten als je een foutje maakt, dan merkt haast niemand dat op, want dan denkt iedereen dat het zo hoorde. En zo was iedereen kei-blij met deze voorstelling, die enthousiast werd toegejuicht. Omdat deze voorstelling, waarin Niet alles perfect, en jazeker, soms Alles imperfect was, juist door dat imperfecte zo bijzonder poëtisch, eigenzinnig, verrassend, komisch en boeiend overkwam. 

Na afloop van de voorstelling vroeg ik aan mijn jongste kleinzoon Kamiel (13 j.) die me vergezelde, wat hij ervan vond. Hij antwoordde dat ‘gewoon alles perfect’ was. Op zijn tegenvraag ‘En wat vond jij ervan opa?’ antwoordde ik volmondig: ‘Alles perfect’.   

Productie: hetpaleis, Antwerpen, voorstelling bijgewoond op 08.12.2023