Niets van De NweTijd & HetPaleis: van niets naar iets, van niemand naar iemand?

Met Niets wordt al meteen de nieuwsgierigheid geprikkeld voor wat nog komt binnen de samenwerking van De NweTijd (Antwerpen) en HetPaleis (nieuwe directie Els De Bodt). De bewerking door Freek Vielen (°1985) van het bekroonde boek Intet (Niets, 2000) van de Deense schrijfster Janne Teller (°1964) is voor Vielen een debuut als regisseur en vooral een aftasten hoe ver je kan gaan met jongeren vanaf elf jaar.

Freek Vielen kwam van Utrecht naar Antwerpen voor een opleiding woordkunst, kwam in contact met Lucas Vandervost en met De Tijd, in 1987 ontstaan uit een samenvoeging van Akt/Vertikaal (Ivo Van Hove) en de Witte Kraai (Vandervost/Sam Bogaerts). Tot verleden seizoen was De Tijd in zijn eigenzinnige speelstijl actief. Je kan het betreuren dat Vandervost en zijn  ploeg er mee stopten (of er om welke reden dan ook, moesten mee stoppen), maar anderzijds is het verheugend dat de opvolging in handen ligt van Freek Vielen, Rebekka de Wit en Suzanne Grotenhuis, een trio dat onder het embleem ‘De NweTijd’, resoluut kiest voor een theater dat duidelijk vanuit ‘de jeugd van tegenwoordig’ vertrekt.

Vielen, om het maar eens enkel over hem te hebben, liet al zijn stem horen in 2014 op het Theaterfestival in Antwerpen waar hij de State of the Youth mocht vertolken en zonder omwegen een pleidooi hield voor het herstel van kwaliteit in alles wat gebeurt. Laten we weer investeren in de kwaliteit van onze dialoog, van ons gesprek, suggereerde hij met aandrang. Niet het vele (de kwantiteit) is goed, maar het goede (de kwaliteit) is veel. Niet te verwonderen dat hij met Niets begint bij een begin. Bij het meisje en de jongen op de drempel van een beslissende geestelijke en lichamelijke ontwikkeling. Prille jeugd die zichzelf veel afvraagt en voortdurend de wereld, de omgeving, het bestaan, in vraag stelt.

Ontdek wat je in je hebt en doe er iets mee, is zowat de kern van de voorstelling. Het filosofische randje dat daarbij opduikt, wordt in de aanloop handig verwerkt door vijf jonge vertolkers die woordspelingen maken over het niet en niets en niks, over niemand en iemand, een beetje J.P. Sartre (L’être et le néant) en Shakespeare: to be or not to be, voor beginners, maar dan vanuit de opstandigheid van een zekere Pierre Anthon, een jongen van een jaar of twaalf, het hoofdpersonage uit het boek van Janne Teller, waar Vielen zo sterk onder de indruk van kwam, dat hij er een toneelspel van maakte. Die Pierre is er van overtuigd dat het leven, het bestaan, het zijn, geen zin heeft. We zijn allemaal atomen: een mens of een stoel, allemaal atomen, niet iets, niet iemand. Maar, kan met een ‘ding’ willen zijn? Louter een atoom? Een bult verdriet? Op weg van niet naar niet?

Pierre grist zijn schoolboeken bijeen, loopt de klas uit en gaat in een pruimenboom zitten kniezen of met pruimen gooien. Zo wordt het verteld. Maar zijn klasgenoten reageren. Aan de voorbereiding van Niets is onder de leiding van Vielen een workshop vooraf gegaan. Een uittesten hoe en hoeveel jongeren het kunnen verwerken als het over nadenken gaat in verband met fundamentele levensvragen. Opmerkelijk was dat de deelnemers aan de workshop de negatieve houding van hun leeftijdsgenoot Pierre niet goed vonden. Dat sterkte Vielen dan ook in zijn regieopvatting die hij samen met dramaturge Rosa Vandervost uitwerkte. Vijf spelers in verschillende rollen, zeg maar taken, steunen of weerleggen mekaar in een doorlopende discussie.

Het gaat in die voorstelling niet zozeer om dialogen in een mooi verhaal, maar om een voortdurend aangaan van een confrontatie met de vertolkers onderling en met het aanwezige publiek. Niets is een verbaal gooien met argumenten, een uitdagend demonstreren eigenlijk, naar het einde toe ook met solo-gitaarmuziek, met licht- en andere technische effecten, overtuigende houdingen, handelingen en suggesties waar de spelers: Tim David, Harald Austbo, Elena Peeters, Judith de Joode, Laura Mentink, een ‘berg van levensbetekenis’ mee realiseren.

De gesuggereerde Pierre in de pruimenboom kan iemand worden in zoverre zijn klasgenoten ook aan hun eigen bestaan een zin geven. Het ontdekken van een eigen ‘zijn’ en ‘kunnen’ is een stap naar een zinvol leven. Die ontdekking ervaar je pas ten volle in confrontatie met anderen. Een mens kan nu eenmaal niet zonder medemens. Dat geldt eigenlijk niet alleen voor pubers en niet voor een bepaalde tijd. Vandaar dat voor Niets van De NweTijd/HetPaleis, in feite noch een doelpubliek noch een bewaardatum is vooropgesteld.

Info: www.hetpaleis.be, www.denwetijd.be