Frans Maas: Ze zijn me vergeten. Als in een dubbele spiegel…

Acteur Frans Maas (°1949) is terug in ’t land na een toernee in Nederland met Ze zijn me vergeten, een monoloog naar de novelle Firs van Eric Schneider (°1934). Frans Maas is bekend van zijn vele vertolkingen bij Theater Ivonne Lex (T.I.L.) in Antwerpen. Na zijn eerste prijs die hij behaalde aan het Conservatorium (Antwerpen), was hij gastacteur bij Arca (Gent) en het Mechels Miniatuurtheater (MMT). In het televisiefeuilleton Het Zwaard van Ardoewaan speelde hij de hoofdrol.  Bij T.I.L. bracht hij opmerkelijke vertolkingen onder meer in De Poppenspeler van Lodz (Gilles Segal), in 1987 en in 1989 in De Kreutzersonate (Peter Farago, naar een novelle van Lev Tolstoi). Van Willem Frederik Hermans (1921-1995), die eigenlijk nooit toestemming gaf zijn romans voor toneel te bewerken, kreeg Maas de toelating Het behouden huis als een monoloog te creëren. Tijdens een boekenpresentatie in 2013 gaf ook auteur, acteur, regisseur en tekenaar Eric Schneider zijn novelle Firs aan Frans Maas om er een monoloog van te maken.

De naam Firs verwijst naar een personage uit De Kersentuin, het laatste toneelstuk van Anton Tsjechov (1860-1904) waarin deze Russische schrijver een maatschappelijke omwenteling suggereerde en symboliseerde. In dit stuk is Firs een lijfeigene in dienst van een uitgeleefde rijke burgerij. Wanneer hun uitgestrekte kersentuin verkocht en verkaveld wordt en de eigenaars het domein verlaten, blijkt dat men de arme, oude en trouwe knecht Firs alleen achterlaat. Het enige wat Firs kan zeggen is: ‘Ze zijn me vergeten’, waarmee Tsjechov niet enkel een meevoelen uit, maar ook verwijst naar het feit dat iemand als mens en persoon samenvalt met de plaats waar hij leeft, woont en werkt en weerloos staat tegenover bepaalde ingrijpende politieke, economische of andere opgedrongen grillige veranderingen.

Eric Schneider ziet in Firs een ouder wordende acteur die na een zoveelste reeks voorstellingen ’s avonds thuis komt en als in een dubbele spiegel kijkt, waarin hij nu eens de veelzijdige, succesvolle acteur herkent en dan weer de oude en afgematte man, die geconfronteerd wordt met, en de zorg heeft over zijn dementerende vrouw, ooit een gevierde actrice. Een man die eigenlijk zijn theaterloopbaan zou willen stoppen.

In een regie van televisiemaker en theaterregisseur Ursel de Geer (°1946) slaagt Frans Maas er in de dualiteit en de onzekerheid die daarmee gepaard gaat, op een geloofwaardige manier gestalte te geven. In een zeer sober decor en aangekleed met dikke winterjas en zwarte hoed, maakt hij de balans op van een leven dat tussen aantrekken en afstoten is verlopen, tussen fictie en realiteit, tussen applaus en bezinning. Het is wellicht de balans die menig kunstenaar, man of vrouw,  opmaakt terwijl hij/zij zich afvraagt of wie kunst beoefent wel erkend wordt en of het leven niet is voorbijgegaan alsof het nooit is geleefd. Dat is ook de vraag in de voorstelling: valt er nog iets te spelen? Precies door die voorstelling en de inzet van Frans Maas is het antwoord positief en wordt de kunst van het theater ook voor het publiek een dubbele spiegel waarin het intens mee genieten van kunst een zekere verlichting teweeg brengt voor de alledaagse kommer en kwel.

De novelle Firs is opgenomen in Een Tropische Herinnering, een autobiografisch boek van Eric Schneider (2013, Uitg. Cossee).

Ze zijn me vergeten is nog op 3, 4 en 5 mei 2019 te zien inhet Fakkeltheater in Antwerpen.

Info: www.fakkeltheater.be  www.theaterbureaudemannen.nl