Lettre à D., een innemende liefdesverklaring van André Gorz, Coline Struyf en Dirk Roofthooft

In het kader van Toernee Capitale, een samenwerking tussen het Théâtre Nationale en de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS) in Brussel, werd Lettre à D., histoire d’un amour van André Gorz gecreëerd in een regie van Coline Struyf en een vertolking in het Frans (met Nederlandse boventiteling) door Dirk Roofthooft. Na de korte reeks voorstellingen van oktober, worden nog voorstellingen gepland voor mei 2016.

Bijzonder aan deze productie is, dat de bekende Vlaamse acteur Dirk Roofthooft (1959) de monoloog zonder moeite in het Frans speelt, alhoewel het de eerste keer is dat hij direct vanuit een oorspronkelijk Franse tekst vertrekt. Roofthooft geeft toe dat hij zich tijdens de repetities enigszins onzeker voelde omtrent het weergeven van bepaalde nuances, maar in de voorstelling is daar niets meer van te merken. Roofthooft heeft in zijn toch al indrukwekkende loopbaan, die hij in 1981 begon, een evolutie doorgemaakt waardoor hij een eigen speelstijl heeft verworven. Hij is een acteur die met weinig woorden via een beheerste aanwezigheid, met stem en beweging onmiddellijk een publiek aanspreekt.

In Lettre à D., histoire d’un amour is hij de geletterde man, een fillosoof, politiek en sociaal geëngageerd, die soberheid voorstaat, zoals de schrijver van de brief, André Gorz (1923-2007). Maar de brief gaat niet zozeer over het reële maatschappelijke leven dat Gorz leidde, of over de intieme waarden, rechtvaardigheid, goedheid en vrijheid, in het leven, maar vooral over zijn liefde voor Dorine, met wie hij achtenvijftig jaar samenleefde en op wie hij telkens weer opnieuw verliefd werd. André Gorz wist dat Dorine terminaal ziek was en in 2006 schreef hij de brief waarin hij hun samenzijn en groei als minnaars en partners beschrijft en ook vooropstelt dat ze altijd samen willen blijven. Ze zijn dan ook op 22 september 2007 samen in hun woning de dood ingegaan.

Roofthooft komt als André Gorz achter een lezenaar vandaan en maakt aanstalten een lezing te houden. Stilaan wordt hij echter de aardige man die voortdurend herinneringen oproept aan de mooie en ook wel eens moeilijke dagen die hij met Dorine doorbracht, zovele jaren lang. De verteller bewandelt de scène stap voor stap als iemand die is teruggekeerd en nog eens de ruimte wil aanvoelen waarop het allemaal is gebeurd. Soms stelt  iemand vanop een bandopname op de achtergrond een vraag uit een kort gesprek met wellicht Coline Struyf die de tekst koos, deze voor het toneel bewerkte en nu ook regisseert. Gorz/Roofthooft, de verteller, kan daar op inhaken, en vindt er argumenten in om zich te verantwoorden voor zijn onafscheidelijke liefde voor Dorine.

Wat André Gorz (die eigenlijk Gerhart Hirsch heette en schreef onder de pseudoniemen Gerhart Horst, Gérard Horst en Michel Bosquet) werkelijk is geweest als filosoof, politiek theoreticus, marxist en existentialist, humanist en journalist, doet er allemaal niet toe. Op de scène zien en horen we een man die de liefde tot de medemens boven alles stelt. In zijn levensgezellin ziet hij de hele mensheid en meteen  pleit hij voor een absolute soberheid in alles omdat dan iedereen kans heeft op een bestaan dat beantwoordt aan de essentiële behoeften. De meerwaarde in de voorstelling zit echter in het overstijgen van het verbaal gegeven. Niet enkel wat Gorz in zijn liefdesbrief schrijft is belangrijk.

Wel de manier van zeggen en vooral de innemende manier van interpreteren door Roofthooft, van wat achter en ondanks de woorden, moet zijn gezegd.

Dat is het waar een speler als Roofthooft (en met hem in deze productie ook Coline Struyf als regisseur) mee bezig is: zoeken naar wat een schrijver niet schrijft en waarom hij het niet schrijft. Op die manier krijgt de voorstelling ook meerdere lagen, die dan ook meer vragen oproepen en tot nadenken aanzetten. Ook nu blijven wellicht vragen (onder meer over het meegaan met een geliefde in de dood) onbeantwoord maar precies een confrontatie op een niveau zoals met Lettre à D., wordt bereikt, houdt de productie levendig.

Info: www.theatrenational.be of www.kvs.be