|
Theater in pocketformaat: Massis en The broken circle breakdown
| 11 December 2013 |
© Compagnie Cecilia vzw |
Publiceren van theaterstukken is een hachelijke onderneming, vooral in een tijd van voortdurende crisis en in een evoluerende technologische wereld waarin een boek een scherm of schermpje wordt. Gedrukte teksten blijken echter nog altijd nodig. Ze zijn praktisch en als boek om verschillende redenen, een begeerd bezit. Na een lange luwte, wagen enkele uitgevers zich weer aan het publiceren van theaterteksten. Onder meer Bebuquin (Antwerpen) heeft een aantal pockets gepubliceerd met werk van Mieke Dobbels en Johan Heldenbergh, van Wim De Wulf (Gomaartrilogie) en van de debuterende auteurs: Jorieke Abbing, Michael Bijnens, Nele Vereecken, Rebekka de Wit (samen in De Wereld bij mij). Daar komen we nog op terug.
Blikvanger bij Bebuquin is The broken circle breakdown featuring the Cover-ups of Alabama, van Mieke Dobbels en Johan Heldenbergh, in één boekje gepubliceerd met Massis, het eerste stuk van Heldenbergh, waar hij in 2003 met luide stem mee om aandacht vroeg en kreeg.
Vijftien jaar na de zelfmoord van de stunt- en showman John Massis (Wilfried Morbee) kwam in 2003 in theater Zuidpool (Antwerpen) een soloproductie die als een wervelwind over de scène en daarna ook door vele andere zalen trok. Het succes van Massis! The musical kwam traag op gang maar na de inlooptijd zat Heldenberghs bewondering en vooral zijn eigenzinnige interpretatie en evocatie van het leven en denken van de volksfiguur Massis, in de lift.
Wie nu de tekst in handen neemt, zal zich zeker verheugen bij het herkennen van de forse taal van de superman die Heldenbergh op de scène zette. De acteur had de stuntman nodig om een eigen standpunt over het staan en gaan van de wereld rondom zich en uiteindelijk over zijn positie als cultuurbeoefenaar te duiden. Heldenbergh schreeuwde via het personage Massis de kritiek, de verzuchtingen en verlangens van vele toneelspelers uit, die in onvrede leefden met de bestaande toestand. Zoals indertijd Multatuli schreef dat hij wilde gelezen worden, zo galmde Heldenbergh het uit dat hij, in eigen naam en deze van zijn collega’s en mede in naam van Massis, wilde gehoord worden.
Dat is intussen gebeurd. The broken circle breakdown, het stuk dat Heldenbergh schreef in samenwerking met Mieke Dobbels en de theatervoorstelling die hij bij Compagnie Cecilia ook samen met haar maakte, werd in 2012 omgezet in een veelvoudig bekroonde verfilming door Felix Van Groeningen, met Veerle Baetens en Heldenbergh in de hoofdrollen. Ook de rondreizende concertversie met de oorspronkelijke muziek van Bjorn Eriksson, van nieuwe arragementen voorzien en live gebracht door The Broken Circle Bluegrass Band, is een succes.
Ook in The broken circle wil Johan Heldenbergh dat zijn kritiek op bepaalde levensopvattingen die hij als vader op het einde van het verhaal de wereld in schreeuwt, gehoord wordt. De dood van een zesjarig kind betekent voor de ouders meer dan een zwaar verlies. Het brengt een gewelddadige ommekeer teweeg in hun leven, een opstand en een gevecht met de gevestigde waarden omtrent de zin van leven en dood en een dramatische ontknoping. Het verhaal van een vogeltje dat zich te pletter vliegt tegen een vensterruit en de reactie van een kind en zijn ouders daarop, is in de verwoording, zoals trouwens ook in de vertolking van Heldenberg, een parel van een symbolische benadering.
Een theaterstuk lezen mag dan al een uitzonderlijke bezigheid zijn, voor bepaalde stukken heeft de gedrukte tekst niet enkel een archivalische waarde noch is het boekje louter een herinnering. Het biedt vooral een mogelijkheid om zich, wanneer en waar men maar wil, intens in te leven in een situatie die het vluchtige van de voorstelling, de film of het concert, overstijgt.
Dat Johan Heldenbergh, zoals steeds meer acteurs en actrices, gefascineerd is door het filmmedium is duidelijk, maar dat betekent niet dat zijn passie niet bij het theater is gebleven. Ten minste dat is de hoop van de velen die zich zijn prestaties herinneringen bij Theater Zuidpool, later ook in stukken van Arne Sierens en recenter in Vorst – Forest (KVS en Compagnie Cecilia). Zelf benadrukte hij ooit het belang van de maatschappelijke functie van theater als een onlosmakelijk aspect van de theaterkunst: ‘Goed theater gaat er over hoe mijn relatie is met mijn gezin en mijn kennissen en met de wereld. We leven wel in een beeldcultuur maar we mogen niet nalaten op zoek te gaan naar het wat en hoe van teksttheater. Daarom vond ik Allemaal Indiaan van Arne Sierens zo goed, omdat daarin theater en het sociale aspect er van, zo perfect samen gaan’ (Knack, 23.01.2002).
De subsidiërende overheid én de theatersector zouden er best over waken dat het huidige rijke talent ook kan blijven functioneren in dienst van het theater. De essentie van theater is een reële, directe fysieke en spiritueel-confronterende ontmoeting van makers en publiek, waar beide partijen hun voordeel mee doen. Het publiceren van degelijk tekstmateriaal kan daar een stimulans voor zijn.
www.bebuquin.be
|
| Dit artikel werd reeds 399 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|