|
Le Bon Bon Bonaparte. Karel Vingerhoets neemt Napoleon eens apart
| 17 Juni 2013 |
Met Bonaparte aan de Schelde organiseerde het MAS (Museum aan de Schelde) in Antwerpen een reeks activiteiten rond Napoleon Bonaparte (1769-1821) en de periode tussen 1794 en 1814, toen de stad onder Frans bestuur stond. Eén van die activiteiten werd als ‘voordracht’ aangekondigd maar is in feite een knap stukje theater van Karel Vingerhoets (1953) voor de gelegenheid in de gedaante van een poesjenel, die om beurten als ‘de Kop’ of ‘de Neus’ op een grappige en vooral kritische manier Napoleon in zijn hemd zet.
Het zou doodjammer zijn mocht die productie geen verdere voorstellingen meer kennen. Zo’n uurtje hansworsttheater geeft meer dan een stand-up comedian doorgaans te bieden heeft. Vooreerst is er de kennismaking met het fenomeen polichinel, een personage dat uit de commedia dell’arte (15de eeuw) komt en opviel door zijn haakneus en zijn eigenaardige kledij en manier van gesticuleren, maar vooral door zijn snedige opmerkingen en zijn soms boertig spotten met wie macht en gezag naar zich toetrok.
Zo’n grappenmaker werd al vlug door de heersende klasse als gevaarlijk beschouwd en kende weliswaar een voortbestaan in talrijke poppenkasten, maar vandaag is een dergelijke komiek als acteur nagenoeg van het podium verdwenen. Dat Karel Vingerhoets dit personage terug opvoert is een moedig artistiek statement. Hij plaatst meteen de Napoleontentoonstelling in een bredere context om vooral Napoleon als veroveraar vanuit een minder vrijblijvende hoek te bekijken.
Als de Kop geeft Vingerhoets een nogal ambtelijk historisch overzicht van enkele ingrepen die Napoleon doorvoerde. Zijn nogal slordig privéleven en zeker zijn hang naar vrouwelijk schoon zal bij de toenmalige Antwerpenaars wellicht het bijhorend geroddel opgeroepen hebben, belangrijker waren echter de gevolgen van zijn politiek gedrag waardoor Antwerpen voor Napoleon een pistool was op het hart van Engeland. Om de historische waarheid geen geweld aan te doen, werd voor Le Bon Bon Bonaparte één en ander uit de Antwerpse geschiedenis opgezocht en nauwkeurig verwerkt door Mathias Vingerhoets en Wannes Verbist.
Niet enkel kostte de oorlogszucht van de keizer geld en mensenlevens, ook de grillige manier waarop zijn stedelijk bestuur werd geprogrammeerd en uitgevoerd, roept vraagtekens op. Zo zou het plan hebben bestaan om de Onze Lieve Vrouw kathedraal af te breken. Een zekere Jan Blom (vereeuwigd in een straatje naast de kathedraal) kon dit voornemen echter op de lange baan schuiven en uiteindelijk zou het Napoleonregime subsidies hebben toegekend om de kathedraal te restaureren. In die periode is ook de Antwerpse haven gemoderniseerd en zijn kaaimuren en dokken aangelegd, waaronder het Napoleondok.
Was niet alles kommer en kwel, er blijft nog genoeg voor de Neus om de historische uiteenzetting van de Kop met een flinke portie ironie en kritiek te kruiden. En vooral die rol is een kolfje naar de hand van Vingerhoets. Hij krijgt niet enkel de lachers aan zijn kant, maar ook diegenen die achter de spot de ruwe realiteit van oorlog en geweld ontwaren. Als de Neus kan Vingerhoets niet anders dan de veroveringszucht van Napoleon en meteen ook het militariseren van het gemeenschapsleven doorheen de eeuwen tot heden ten dage, aan te klagen. Napoleon staat symbool voor oorlog en onvrede. Met een bijzonder sterk toepasselijke tekst van een lied van de Antwerpse bard Wannes Van de Velde (1937-2008) vindt Vingerhoets de steun om de vredesboodschap die hij uiteindelijk wil meegeven kracht bij te zetten: ‘het militariseren/een lucratief bedrijf,/gedijt in alle weren,/zegt niet dat ‘k overdrijf./De sterkste traditie/is die van de militie;/de wereld is geweld, /de rest wordt niet geteld (De klank van de stad, 1999, Houtekiet, Antwerpen).
Info via email op: info@antwerpseilandje.be of mas@stad.antwerpen.be
|
| Dit artikel werd reeds 638 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|
