|
Lazarus herleidt De Idioot tot de essentie: goed zijn is nergens goed voor.
| 2 Juni 2013 |
© Raymond Mallentjer |
Het is niet uitzonderlijk dat theatergroep Lazarus voorstellingen maakt omtrent waarheid, schoonheid, rechtschapenheid of goedheid. Aan de hand van verschillende al dan niet filosoferende schrijvers uit verschillende landen werden die begrippen door Lazarus al geregeld benaderd. Nu is De Idioot van Fjodor Dostojevski (1821-1881) wel niet direct een filosofisch traktaat, maar de roman wordt wel, samen met Besy (Boze geesten) en Schuld en Boete, bij de ideeën-romans van de Russische schrijver gezet.
De Idioot, in 1868-1869 eerst als een feuilleton in een maandblad gepubliceerd, werd een boek van meer dan 700 bladzijden maar in de theaterbewerking door Lazarus is het een voorstelling van nog geen twee uur. Een typische Lazarus-productie: relativerend, spits, hilarisch bij momenten, maar in zijn geheel tot nadenken stemmend.
De openingsscène waarin verondersteld wordt dat de personages zich aan het publiek voorstellen, verloopt een beetje verward. Het puzzelen duurt niet lang en vloeit open in een decor dat met een adequate belichting zowel een kasteel als een kerker suggereert: personages gevangen in welstand en begeerte. Geen historische reconstructie van het oude Rusland van arme boeren en rijke adel, wel een duidelijke verwijzing naar een standenmaatschappij en bijhorende pretenties onder meer in de costumering (Karen De Wolf). Ook geen opgedrongen actualisering van het boek. Een gegeven van alle tijden voor mensen van alle tijden.
Een witte prins (Günther Lesage) komt terug uit Zwitserland na een verblijf aldaar in een instelling waar hij voor epilepsie is behandeld. In het mondaine leven van Moskou zoekt hij een houvast, maar hij ervaart al dadelijk dat men op zijn geld en zijn bekendheid uit is. In feite is prins Mysjkin een heel arme en onthechte man geworden die zich enkel als een ingoede mens wil tonen. Hij voelt zich wel aangetrokken tot vrouwelijk schoon, maar zijn liefde is eerder een platonische liefde. Hij is een mens die voortdurend geconfronteerd wordt met tegenstrijdige gevoelens en situaties. Dostojevski tekende hem als iemand die streeft naar het ideale, het utopische en tegelijk heeft af te rekenen met een aardse en materialistische opvatting van het leven en de liefde. Tegengestelde componenten worden onder meer verpersoonlijkt in de twee vrouwen (Dominique Collet; Charlotte Vandermeersch) die de prins op verschillende manieren soms aantrekken soms afstoten en die hij ook om verschillende redenen toch aantrekkelijk vindt. Het hele verhaal is trouwens een spel van uitersten, van goed en kwaad, liefde en haat, jaloezie en moord.
Dostojevski wilde prins Lev Mysjkin als een ‘absoluut prachtige mens’ tonen en aanvankelijk had hij dan, als christelijk gelovige, de Christusfiguur voor ogen. Maar onder het schrijven vond hij dat een onmogelijke opgave en zag hij in de prins tenslotte een Don Quichot, een mens met niets dan goede bedoelingen die in een perverse wereld terecht komt en lijdzaam moet toezien hoe men mekaar afmaakt. Goed zijn is blijkbaar nergens goed voor. Dostojevski typeerde ook een deel van zichzelf in de prins. Ook hij leed aan vallende ziekte en stond bekend als een vrijgevig mens, die niet alleen geld gaf aan zijn familie maar aan iedereen die het vroeg, waardoor hij dan ook veel schulden maakte.
Voor Lazarus betekent De Idioot een zoveelste consequent streven naar een eenheid tussen ambachtelijkheid en creatieve vrijheid. Niet altijd homogeen in de vertolking en wel eens nonchalant in de zegging, maar toch weer verrassend in het verwerken van eigen ideeën op een inhoud van een blijvende en beklijvende waarde.
Info: www.lazarusvzw.be
|
| Dit artikel werd reeds 717 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|