|
Sartre zegt sorry. Laura van Dolron pleit voor meer openheid.
| 20 Maart 2013 |
© Jochem Jurgens |
Een confrontatie tussen een actrice en een filosoof, het schept verwachtingen en Laura van Dolron zet er zich krachtdadig voor in. In haar coproductie met het Nationale Toneel (Den Haag) en Het Zesde Bedrijf (Antwerpen), roept ze de Franse existentialist Jean-Paul Sartre (1905-1980) ter verantwoording, er van uitgaand dat het publiek van enige voorkennis voorzien, met gemak haar bijna-monoloog kan volgen. Dat is wellicht niet altijd het geval, maar belangrijker is, dat Van Dolron via haar terugblik tegelijk een confrontatie aangaat met de actuele levensproblematiek die doordrenkt is van prestatiedwang, hebzucht en mediadominantie.
De opgeroepen Sartre (Steve Aernouts) in Sartre zegt sorry incasseert gelaten de bezwaren, zeg maar verwijten, die de dynamisch doordravende actrice opstapelt. Zij neemt het op voor de huidige jonge actieve generatie die zich niet kan terugvinden in een sloganesk politiek engagement als ‘l’enfer c’est les autres’.
Sartre provoceerde en verbrandde soms wat hij eerst aanbad. Hij creëerde een nieuw-soortig intellectueel die van zijn burgerlijke welstand en vrijheid gebruik maakte om burgerlijkheid te bevechten. Uit een aantal contradicties bouwde hij een filosofie op die een totale vrijheid beoogde met als existentialistisch grondbeginsel: men is wat men doet.
Sartre was geen vernieuwer, eerder een stimulator voor grensverleggende levensvormen. Na de vooral verbale storm van mei 1968 was zijn wereldbeeld echter al gevallen. Het conservatisme dat hij poogde te ontzenuwen kwam in verschillende en sterkere slagorden terug, met de leegte en de eenzaamheid die we nu meemaken tot gevolg. Het is dit nihilisme dat Laura van Dolron op de korrel neemt terwijl ze Sartre verwijt dat hij in zijn opdracht niet is geslaagd en de nieuwe intellectuelen niet wakker heeft kunnen houden. Mensen leven niet meer echt, ze worden geleefd. Maar niet alleen Sartre treft schuld. Ook de generaties die hem trouw wilden volgen zonder hem grondig te begrijpen. Dat verwijt wordt door de actrice op een speelse, over de scène joggende manier ook tot het publiek gericht.
Van Dolron zet mensen aan tot denken, vooral nadenken. Ouderen hebben op zijn minst een paar toneelstukken van Sartre gezien. Nu vinden jongeren op internet wie Sartre was, maar kunnen zich daarbij niet voorstellen wat zijn filosofie betekende voor wie vroeger jong was. Van Dolron heeft een boodschap voor haar leeftijdsgenoten zonder zich boodschapperig aan te stellen. Ze heeft met Sartre te doen en ze blijft ook zelf een toneelpersonage dat eventjes met een collega iets persoonlijks kwijt wil.
Het persoonlijke en het algemene. Daar gaan de meeste theaterproducties over. De problematiek van een individu tegenover deze van een relatie, een gemeenschap, een wereld. Schrijver en jazztrompettist Boris Vian (1920-1959) verweet Sartre zich verantwoordelijk te willen voelen voor de hele wereld. Verantwoordelijk zijn voor jezelf, vond hij al meer dan genoeg. Wanneer uiteindelijk Sartre sorry zegt en het publiek enkel nog ‘heb elkander lief’ meegeeft, sluit Van Dolron zich daarbij aan met haar pleidooi voor meer openheid en tegen egocentrisme.
Nu ze Sartre ter sprake heeft gebracht, kan misschien worden verwacht dat Laura van Dolron doorgaat en op een meer concrete en beeldende, minder verbale en vooral in een dieper gravende en gevoelige interpretatie, de levensnoodzakelijkheid van filosofie tout court, bepleit.
Info: www.nationaletoneel.nl, www.lauravandolron.com, www.hetzesdebedrijf.be
|
| Dit artikel werd reeds 460 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|