|
SKaGeN op het puin van idealisme in CCC de vette jaren zijn voorbij
| 7 Maart 2013 |
© Christophe Engels |
Ze zaten samen met zijn zessen in de klas van Dora Vander Groen in het Antwerpse Conservatorium en in 2000 studeerden ze ook samen af. Sindsdien vormen ze het collectief SKaGeN, dat al discussiërend theater maakt.
Aardrijkskundig bekeken is Skagen het noordelijkste topje van Denemarken aan de zee-engte Kattegat waar de Noord- en de Oostzee tegen elkaar botsen. Het collectief koos die naam, maar dan als SKaGeN gespeld, omwille van de symboliek in het botsen en wrijven van stromingen. Uit een confrontatie met een bruisende tegenstroom en met de energie die daardoor vrij komt, maakt SKaGeN theater dat niet in een afgebakend hokje onder te brengen is. Elke nieuwe productie is dan ook vanuit een ander engagement bekeken.
Met Berlin Alexanderplatz, verleden jaar, gooide SKaGeN hoge ogen. Voor die productie werd vertrokken van het bekende boek van Alfred Döblin uit 1929 over de geestelijke en materiële armoede in Duitsland en in Europa, dat stilaan door het nazisme werd overrompeld met de bekende gevolgen van dien. Nu put SKaGeN (in coproductie met het Toneelhuis) weer uit een historische bron zonder deze echter aan te dikken met verwijzingen naar allerhande latere maatschappelijke toestanden.
CCC de vette jaren zijn voorbij is wat je documentair theater zou kunnen noemen. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond bij een aantal theatermakers de drang om te reageren op het politieke verloop van de geschiedenis en werden vormen ontwikkeld waarin historische feiten werden gereconstrueerd. Geen actie in de traditionele zin, maar wel een confrontatie tussen personages, tussen feiten en beschouwingen, tussen speler en toeschouwer achteraf. Een typisch voorbeeld daarvan is Die Ermittlung (Het Onderzoek) uit 1965 van Peter Weiss (1916-1982) waarin via een aantal fragmenten, oratorische Gesänge volgens de schrijver, het Auschwitzproces wordt opgeroepen, aangrijpend door de correcte en directe zegging. Bedoeling was het publiek meer politiek bewustzijn bij te brengen in de hoop dat na de voorstelling op zijn minst een discussie op gang kwam. Deze visie sloot meteen aan bij wat Bertolt Brecht beoogde: als het doek dicht gaat, gaan de vragen open.
Dat docudrama niet altijd kan en ook niet van een zekere saaiheid of beperktheid gespaard blijft, is duidelijk. Met CCC de vette jaren zijn voorbij slaagt SKaGeN er echter in feiten en theater nader tot elkaar te brengen en daarmee ook het strikt historische gegeven niet enkel scherp te stellen maar het ook in enige mate te overstijgen.
De feiten dateren van de vorige eeuw, de jaren tachtig. Een kleine groep die zich Cellules Communistes Combattantes (CCC) noemt, pleegt in ons land aanslagen op kapitalistische doelwitten. Pierre Carette en zijn handlangers waarschuwen vooraf want ze willen geen burgerslachtoffers maken. In een aantal gevallen lukt het, maar op 1 mei 1985 komen, na misverstanden en communicatiefouten, twee brandweermannen om en zijn er 28 gewonden. Uiteindelijk wordt de CCC opgerold en volgt een veroordeling. In 2003 komt Pierre Carette vrij en wordt hij geïnterviewd, onder meer door Jan Leyers in het toenmalige tv-programma Nachtwacht op Canvas. Daaruit blijkt dat Carette vasthoudt aan zijn principes ondanks de tegenwind die hij ook van de eigen familieleden krijgt.
De voorstelling wordt gespeeld in een decor dat een ware ravage na een aanslag voorstelt. In die puinhoop van zijn idealisme wordt Carette (Matthijs F. Scheepers) geïnterviewd en geconfronteerd met zijn dochter, met een weduwe van een slachtoffer, met een dienstertje van een multinationale fastfoodketen, met kompanen en politici. Carette blijft vasthouden aan zijn overtuiging. Dat er slachtoffers vielen, wijt hij aan het toeval. Dat hij alleen staat met zijn overtuiging, raakt hem niet. Hij is radicaal, maar laat zich toch na zijn vrijlating een gedeeld belegd broodje en een T-shirt welgevallen van het meisje uit een fastfoodtent, dat hem naïef inwijdt in de tactiek van het dagelijks onkritisch consumeren. Een speelse gelegenheid om ook bij het publiek vragen op te roepen omtrent het hebben van een persoonlijke mening in een politieke en economische context en het navenante stellen van een daad. Meteen is de link gelegd naar beladen begrippen zoals idealisme en rechtvaardigheid, begrippen die ook in de literatuur en het theater geregeld terugkomen. Onder meer Albert Camus (1913-1960) behandelde al in Les Justes (1949) en L’Homme révolté (1951) het verschijnsel van het politiek geïnspireerd terrorisme en het al dan niet willen vermijden onschuldigen te treffen of te doden. Expliciet ingaan op soortgelijke gewetensvragen doet men niet in de voorstelling van SKaGeN. Op het einde wordt wel de draagwijdte van het begrip idealisme nog even opgeworpen. Carette komt na zijn vrijlating tenslotte terug in een maatschappij die er niet rechtvaardiger op geworden is, wat een democratisch verkozen politicus dan ook in een televisie-interview moge beweren.
SKaGeN poneert geen eigen stelling in deze productie en laat ook geen sympathie blijken, voor het ene noch voor het andere. Het voor en tegen wordt rationeel aangehaald; het emotionele komt ingehouden aan bod.
Het ernstige en bij momenten dramatische van de voor het grootste deel bekende inhoud wordt in de vormgeving en speelstijl sober en herkenbaar gerelativeerd. Het pittig gebruik van maskers (Barbara De Laere), een gestiek die naar stripverhaalfiguren verwijst, het gepast gebruik van televisie en de klare taal maken van deze voorstelling een interessant geheel vol dankbaar materiaal voor, waarom niet?, een nagesprek.
Info: www.skagen.be
|
| Dit artikel werd reeds 527 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|