Intrigerende realiteit en abstracte illusie
Vloeistof, Welkom in de buitenwereld
Schweigman, Spiegel
| 24 September 2012 |
Spiegel - © Jochem Jurgens |
Van het werk van Boukje Schweigman had ik wel al gehoord (mime, dans, beeldend, verrassend fysiek en muzikaal, vormelijk ludiek), maar ik had haar gezelschap nog nooit aan het werk gezien. Het speelde niet in de buurt, of ik moest ergens anders naar toe. Kortom, het overbekende verhaal van een recensent. Gelukkig bestaat het cultuurcentrum van Hasselt deze maand veertig jaar, en zij hadden naast grote galatoestanden ook zgn. kleine dingetjes en experimentjes geprogrammeerd. Kleine pareltjes, productietjes om te koesteren. En dat is Spiegel inderdaad. Een zeer vormelijke productie die intrigeert, die goed getimed is, die je laat genieten, die niet alleen technische vragen oproept, en die je fantasie aan het werk zet.
Maar eerst iets anders. Ook in Hasselt waren we Welkom in de buitenwereld van het (eveneens Nederlandse) dansgezelschap Vloeistof. Grappig en aandoenlijk in zijn kleinheid en grootheid tegelijkertijd is de straatvoorstelling. Het vijfkoppige publiek wordt naar een geparkeerde auto geloodst, neemt plaats, en krijgt de opdracht goed te kijken. Een bandje wordt opgezet, maar er komt geen muziek uit de radio. Alleen wat geruis. We kijken, naar de voorbijgangers, een vrouw met een zware tas, een gehaaste jongeman met rugzakje. Zou dat iemand van de voorstelling zijn? Ik voel me een voyeur. Mensen bekijken zonder dat zij er weet van hebben. De vier dames bij mij in de auto vormen een groepje. Ze maken deel uit van het personeel van een of andere instelling en deze culturele activiteit zit in hun pakket van teambuilding. Onder de titel: kijken en bekeken worden. Eerst kijken ze wel rond. Wie is een echte voorbijganger? Wie niet? Ondertussen merkt het viertal dat voorbijgangers ook naar hen in de auto kijken. De vier vrouwen kloppen op de autoramen, zwaaien, gillen Oehoe. Oh jee, ik hou de waaier tot onder mijn ogen voor mijn gezicht. Oef, daar zien we iemand aan een verkeersbord hangen. Dat moet van de voorstelling zijn. De aandacht glijdt gelukkig weg van het bekeken worden naar kijken. De jonge vrouw omarmt de paal haar ogen staren op oneindig, slechts één voorbijganger kijkt even op en om, iedereen loopt door, ook als ze even later midden op de stoep in elkaar stuikt en blijft liggen. Plots rukt een andere persoon tevergeefs aan een portiersklink. Het wordt een over en weer bewegen rond de auto. Plots klinkt er muziek op de radio, en het tweetal danst en beweegt over de stoep, het kruispunt, de straat. De winkelstraat komt in een ander perspectief. We kijken nu alle vijf, verbazen ons over het feit dat het fietsend en wandelend stadspubliek totaal niet reageert. Is nu ieder zo met zichzelf bezig dat ze de medemens niet opmerken? Hypotheses worden aangezet, maar dan verandert ons beeld weer. En allicht het commentaar van de inzittenden. Aardig, heel aardig.
Het publieksaantal voor Spiegel van Schweigman& is weliswaar groter, maar toch beperkt tot dertig mensen. We worden een zwarte box ingeleid, met in het midden een grote installatie met bankjes erom heen. Daarop mogen we zitten. Het is pikkedonker. We weten dat Schweigman vaak vertrekt vanuit een vorm, een object, en niet vanuit een thema of inhoud. Haar inspiratie voor Spiegel haalde ze uit een wandeling langs een vijver. In een interview lazen we:
“Het water was nagenoeg stil en ik zag de huisjes op hun kop, de bomen, de wolken. Tegelijkertijd kon je door het wateroppervlak heen de diepte in kijken. Werelden die elkaar op één spiegelend vlak raken, dat fascineert me eigenlijk al jaren.”
Dan valt door een spleet licht. Het wordt constant kijken door die spleet. Als in een peepshow, zo herinner ik me uit een film. Ik voel me weer een voyeur. Maar deze keer waaieren abstracte krinkelende vormen over het zwarte oppervlak waarop we kijken. Het Noorderlicht! fluisteren mijn vrouw en ik enthousiast tegen elkaar. Dan black-out, klanken. Een vrouw is te zien op de zwarte plaat. Haar paardenstaart staat recht op. Hangt ze dus? En zien we een spiegeling? Is dat zwart een spiegel? Of water? Een kaal mannenhoofd. Ver weg, als in een afgrond, dan dicht tegen de oppervlakte, zelfs erin. Een man en een vrouw. Als vormen die vormloos worden. En omgekeerd. Verrassende beelden glijden vertraagd in elkaar over. Is dit optisch bedrog? Ja. En dan? Na een half uur krijgen we het zelfs helder te zien, en wordt er ook met de mechanismen gespeeld.
Spiegel is als een ritueel. Magisch. Zonder dat het esoterisch wordt. Het blijft – voor mij toch – een vormenspel. Het is bijzonder intrigerend hoe de man en de vrouw in licht en donker van illusie in realiteit overgaan. En omgekeerd. Een abstract geometrisch spel met concrete lichamen. Een heerlijke kijkervaring. Wellicht zijn er toeschouwers die er een verhaal rond maken. Over leven en dood? Over oceanen en gevaren? Over zwevende mensen en afgronden? Dat mag natuurlijk. Voor mij hoeft dat niet, ik had genoeg aan het spel an sich.
Info: www.vloeistof.eu of www.schweigman.org
|
| Dit artikel werd reeds 97 keer gelezen. | auteur(s):Tuur Devens |
|