Stevig Viva Bomma! Viva Tartuffe!
NTGent en Toneelgroep Amsterdam, Tartuffe
| 15 Maart 2012 |
© Phile Deprez |
De acteurs van NTGent en Toneelgroep Amsterdam brengen in een regie van de Bulgaars-Duitse Dimiter Gotscheff een Tartuffe voor mensen van vandaag. Voor een samenleving die in alles de pedalen aan ’t verliezen is en dan maar koortsachtig zekerheid zoekt en zich laat lijmen door holle verkooppraatjes. Wie geld in overvloed heeft, zoals Orgon en zijn familie, of wie in dienst is van wie geld heeft, zoals de Bulgaarse huismeid Dorine, heeft bestaanszekerheid… Of … is het mogelijk dat zulk welness-happydays-leventje op losse schroeven kan komen te staan?
In NTGent worden de klapdeuren van een grote lege zwarte ruimte opengeklapt door de huismeid Dorine – Frieda Pittoors speelt deze rol heerlijk maf. Zij kondigt de hele familie aan. Wat volgt is een indrukwekkend bombardement van confetti en serpentines, die de zwarte ruimte omtovert tot een kleurrijk bombastisch paleis. Puik werk van scenografe Katrin Brack. Er volgt een minutenlang feestgedruis met bijpassende muziek. Ondertussen zien we verstilde poses van een beetje verveelde familieportretten. In contrast daarmee zien we de meid van de oude madame Pernelle, Flipote, bijzonder energiek vertolkt door Joke Emmers, die als een vleesgeworden serpentine vrolijk door de ruimte wervelt. Haar bazin madame Pernelle, voortreffelijke gespeeld door Chris Thys, is een oud besje met een stevige “noblesse oblige”-allure, alhoewel dat ze die etiquetteregeltjes soms heerlijk aan haar laars lapt. Het begin evoqueert dus een ongelofelijke overdaad, een verspilling waar geen eind aan lijkt te komen. En net op dat moment maakt Tartuffe zijn entree ten huize van Orgon. Hij laat een handjevol confetti uit zijn hand dwarrelen en zegt: ”5-4-3-2-dood, elke 5 seconden sterft een kind van de honger”. Dat komt aan. Hij start een lange monoloog waarbij de hele retorische trukendoos met citaten, cijfers en statistieken gehanteerd wordt, zeer mooi gemesureerd gebracht door Koen De Sutter. En voilà, de bal is aan ’t rollen. Tartuffe kijkt rustig van de zijlijn toe naar wat dat teweegbrengt. Orgon, gespeeld door Wim Opbrouck, is verkocht. Zijn halleluja-jubel is een staaltje van energie, werkelijk alle registers worden opengezet. In de leegte van zijn bestaan heeft hij een nieuw élan gevonden. Zijn hernieuwde geloof uit zich eveneens in een overdaad aan godsvrucht, zelfkastijding en verregaande identificaties met Jezus met verwijzingen naar piëta’s, hemelvaart, gospelschwung en kruisen.
Ondertussen reageren de familieleden ieder op hun eigen manier, zeker wanneer hun eigen plannen en verwachtingen in het gedrang komen. Bij Molière draait de materie nog rond ontaarde religiositeit en er is een deus ex machina op ’t einde om alles goed te doen aflopen. Bij regisseur Gotscheff is de thematiek breder en zeer zeker actueel. Hier geen happy end. Het gaat meer over fundamentele ongelijkheid en onderwerping. Dit belichaamt hij prachtig door de twee dienstmeiden in het stuk. De Bulgaarse huismeid Dorine, die in dit gastland een bestaanszekerheid heeft gevonden. Als Orgon alles verliest aan Tartuffe, verandert ze met alle gemak het geweer van schouder en dient ze Tartuffe, haar nieuwe meester. Flipote danst naar de pijpen van iedereen, maar naar het einde toe breekt ze uit die verknechting en krijgt ook letterlijk een stem.
De jonge geliefden, Mariane en Valère, zijn eerder poppen in handen van de regisseur en handelen ook als dusdanig. De rationele Cléante (Eelco Smits) krijgt een virtuoos fysiek en verbaal flipmoment bij zijn ultieme argumentatie om zoon Damis te verdedigen. Damis (Servé Hermans) vecht in een indrukwekkende monoloog voor zijn zaken. Dit doet hij in een regelrechte discriminerende aanval tegen Tartuffe : “Hij is een neger, hij ziet er misschien niet uit als een neger, maar het is er wel een en dat zijn de ergste.”Elmire, de tweede vrouw van Orgon wordt een beetje afstandelijk gespeeld door Katelijne Verbeke. Hier geen billenkletsende komedieverleidingsscène. Een mooie keuze van Gotscheff is om de tekst van Molière te vervangen door een scène uit “Kwartet” van Heiner Müller, een auteur die hem nauw aan het hart ligt. Elmire wordt hier dan een geëmancipeerde vrouw die haar eigen keuzes maakt.
Buiten de mooi berijmde tekst en de Müllerfragmenten is er ook nog een bonte waaier van bijbelcitaten, wordt er ook heerlijk geschmierd met een hele scala kinder- en kerkliedjes, poëzieversjes en bekende popdeuntjes en kleinkunstliederen, er wordt zelfs gespeeld met de Ursonate van Kurt Schwitters en … “viva bomma, pataten met saucissen”, dat in deze voorstelling verwordt tot een wondermooi sereen, bijna heilig lied. Maar dit alles komt het concept van Gotscheff ten goede. Hiermee neemt hij een duidelijk maatschappelijk standpunt in. Voeg daar nog de gulle inbreng van de acteurs aan toe en we komen tot een memorabele voorstelling. Een Tartuffe die er toe doet.
Info: www.ntgent.be
|
| Dit artikel werd reeds 204 keer gelezen. | auteur(s):An Melis |
|