Kunstensector moet politiek ageren
Pascal Gielen, STATE OF UNION op het Theaterfestival
| 2 September 2011 |
(c) Theaterfestival |
onmaat: alles wat is, mag ook anders zijn
Het was even vreemd voor mij toen cultuursocioloog Pascal Gielen in zijn anekdotische inleiding mijn naam vermeldde. Als klasseleraar moet ik hem jaren geleden op het einde van zijn middelbaar onderwijs hebben aangemoedigd om acteur te worden. Of dat waar is, weet ik niet meer, ik weet wel dat ik Pascal enthousiast kon maken voor kunsten en meekreeg naar heel wat dans- en theatervoorstellingen toen hij in de derde graad les van mij had. Ik dacht dan ook dat zijn state of union richting onderwijs zou gaan. Een oproep om in lagere scholen en zeker in het middelbaar onderwijs structureel iets te veranderen waardoor kunsten en cultuur meer aan bod kunnen/moeten komen. Maar zijn statement ging naar de taak van de theatermakers en nog veel meer van het kunstenbestel in het algemeen om aan politiek te doen, in plaats van zoals in Nederland gelaten af te wachten wat de politieke beslissingen (in casu bezuinigingen) zouden worden.
Theatermakers geven zich in Vlaanderen al bloot, in die zin dat ze zich kwetsbaar opstellen en politieke standpunten en twijfels op de scène brengen. Wie echter volgens Pascal Gielen meer van zich moet laten horen op politiek vlak, is het hele kunstenbestel, “het leger van steunpunten, adviescommissies, beroepsverenigingen, overlegorganen tot en met cultuurambtenaren.” Die mensen werken wel achter de schermen, en hebben al uitstekend werk verricht, waardoor de kunstenaar vrij is in het leggen van zijn of haar artistiek ei, wars van alle (partij)politiek. Kunstenaars kunnen tegen de heersende normen, de maat ingaan. Kunstenaars zorgen voor wat Gielen noemt, de nodige 'onmaat': ‘alles wat is, mag ook anders zijn’.
Het bestel meent nu haar resultaten te moeten consolideren door zich politiek neutraal op te stellen. Maar, zo stelt Gielen, zo neutraal is die neutraliteitspolitiek niet. Het bestel zit ingebakken in het heersende neoliberalisme met zijn management, marketing en verzakelijking van de culturele sector. De cijfers spreken, en alleen de cijfers. Met cijfers kan je alles en niets bewijzen. Vandaar dat alleen de cijfers van de heersende politieke en economische macht gelden.
Naast het neoliberalisme kampen we ook met het neonationalisme, met al zijn culturele beperkingen vandien. Neonationalisme minacht (hedendaagse) kunst. Voor hen telt alleen de stem van de meerderheid, maar een echte democratie beschermt ook minderheden (waardoor die op hun beurt kunnen uitgroeien tot meerderheid). En liefhebbers van kunsten vormen zo'n minderheid (of je ze nu elite noemt of niet. En de culturele elite is geen politieke of economische elite). “Het heersende of opkomende neoliberalisme en neonationalisme dwingen het kunstenbeleid de compromisdiplomatie de rug toe te keren en politiek stelling te nemen.”
Op vraag van Els De Bodt, de coördinator van het festival, gaf Pascal Gielen een paar concrete punten mee voor de kunstensector. Ze moet o.a. haar stem verheffen en eisen op tafel leggen voor het derde net van de VRT, ze moet bij de NMBS eisen dat de treinen later rijden opdat mensen ook na een voorstelling nog naar huis kunnen. (En ik weet wat het is: na een avondvoorstelling in het Brussels Kaaitheater heb ik geen trein naar mijn Hasseltse thuis). Waarom niet eisen dat culturele actoren de buitenlandse handelsmissies van Kris Peeters vergezellen?
Werk genoeg rond het arbeidsrecht, de status van Brussel, en ook, en daarop zat ik te wachten, in het onderwijs.
De oproep van Pascal Gielen kreeg een lang applaus, ik ben benieuwd wat er in de toekomst zal veranderen. Volgende maanden zullen beheerst worden door de nieuwe structurele subsidieronden. Ieder zal proberen zijn hachje te redden en is al lang blij dat de bezuinigingen hier niet zo drastisch zijn als in Nederland. Er wordt politiek wel gesproken over een stabilisering van de geldpot, maar tussen de kunstdisciplines zijn er verschuivingen. Wat specifiek de theaterpot betreft: 10 procent van het theatergeld zal naar projecten gaan, en de structureel erkende gezelschappen zullen toch een 15% inleveren. Spannend wordt het wie blijft, en na de oproep van Pascal Gielen is het natuurlijk uitkijken naar politieke argumenten en statements.
Info: de integrale tekst van de state of union is te downloaden via www.vti.be
|
| Dit artikel werd reeds 222 keer gelezen. | auteur(s):Tuur Devens |
|