Waar verveling mag
Life & Times van Nature Theatre of Oklahoma | 22 Februari 2011 |
(c) Werner Reinhard | Al meer dan tien jaar maakt Nature Theatre of Oklahoma voorstellingen die meer dan eens tot de verbeelding spreken. Niet zelden nemen ze een klassieker onder handen, hetzij een film of een theaterstuk, en zetten die onconventioneel naar eigen hand. In het verleden bewerkten ze bijvoorbeeld de film Rambo en brachten ze hun eigen versie van Romeo & Juliet. Voor Life & Times doen ze geen beroep op andermans werk, maar beginnen ze van nul. Aan de hand van telefoongesprekken met Kristin Worrall, één van de groepsleden, willen ze het alledaagse leven van een gewoon iemand vormgeven en dit verdeeld over tien voorstellingen – samen goed voor 24 uur musical.
Herinneringen spelen een grote rol in het werk van Nature Theatre of Oklahoma. Bij de bewerking van Romeo & Juliet werd aan de groepsleden gevraagd hoe zij zich het verhaal van Shakespeare herinneren. Iedereen wist wel ongeveer hoe het ging, maar de exacte details waren bij de meesten verloren gegaan. De voorstelling was dan ook geen exacte weergave van de oorspronkelijke tekst, maar een verzameling van de eigen bijeengesprokkelde herinneringen. Ook Life & Times is opgebouwd aan de hand van herinneringen. De 34-jarige Kristin Worrall geeft een overzicht van haar leven vanaf haar eerste herinnering tot nu. In de eerste voorstelling worden de eerste acht levensjaren verhaald. Of beter gezegd: bezongen.
In het creatieproces hebben de regisseurs, Kelly Copper en Pavol Liska, ervoor gekozen om alles zo natuurlijk mogelijk te houden. Vandaar de keuze voor een telefoongesprek. Tijdens een telefoongesprek zal iemand zijn manier van praten minder snel aanpassen dan wanneer dit gefilmd zou worden, of live geregistreerd met een bandopnemer. Deze spreektaal met alle euhs, oh yeahs, you knows, I'm likes,...werden behouden maar in een geheel onnatuurlijke zangstijl gegoten – onnatuurlijk in die zin dat er geen klassieke ritmes te horen zijn, er geen rijm gebruikt wordt en de zinnen op geen enkele andere manier aangepast worden om in een bepaald patroon te passen: geen inkortingen, geen poëtische verwoordingen. Wel zitten er heel wat verschillende genres in: van gospel over motown tot surf pop, maar die worden op geen enkel moment strak gecomponeerd: er is niet één noot muziek geschreven. Freewheelen met muziek en zang, dus.
Hierdoor wordt het publiek duidelijk op de proef gesteld. Drie uur lang worden de banaalste ervaringen door ongeschoolde zangers bezongen en dit vergezeld van de meest onnozele danspasjes. Zelfs wie dit een fantastische voorstelling vond, is het stadium van verveling en irritatie doorgegaan. Life & Times is geen crowdpleaser die het publiek vanaf het eerste moment op zijn hand heeft. Wel is het een voorstelling die subtiel inwerkt op de volhouders. Enkele vragen die het Nature Theatre of Oklahoma bezighoudt, zijn dan ook erg gericht op het publiek: waarom is het publiek er en waarom hebben we elkaar nodig? Life & Times is geen entertainende show waar de formule sit back and relax heerst, maar een verhaal dat aan beide kanten gecreëerd wordt en van zowel spelers als publiek een inspanning vraagt.
Wat we te zien krijgen, is geen routinewerk waarbij elk voor zich opdreunt wat er vanbuiten geleerd en ingestudeerd is, maar een spel waarbij via bordjes ter plekke getoond wordt welke dansjes er uitgevoerd moeten worden. Ook voor de spelers is dit dus een ware opdracht waarbij op geen enkel moment de aandacht mag verslappen. Door het voor de acteurs te allen tijde spannend te houden, willen de makers een band opbouwen met het publiek. En dat werkt. We zien de acteurs alles uit de kast halen en wanneer het geheel dreigt weg te zakken, steken ze nog een tandje bij, waardoor het energiepeil in de zaal ook weer de hoogte inschiet.
Wie geen geschoolde zanger is, maar zich overduidelijk overgeeft aan wat er op scène moet gebeuren, kan alvast op de sympathie van het publiek rekenen. Zelfs wie niet overtuigd is van het gebruikte concept, moet toegeven dat het enthousiasme, de overgave en het spelplezier niet ontbreken en hun effect op het publiek niet missen.
Een ander sterk punt van de voorstelling is het feit dat ze zonder hulpmiddelen een hele wereld weet op te roepen. Uiteraard kunnen de makers rekenen op de herkenning die zich in het hoofd van de kijkers afspeelt. Iedereen heeft ooit logeerpartijtjes gehad, een eerste dag school, zieke dagen in bed en gênante momenten. De wereld die de spelers willen oproepen, speelt zich dus vooral af in ons eigen hoofd. Maar wanneer een gezelschap dit niet overtuigend weet neer te zetten, zijn een witte achtergrond en overenthousiaste dans-en zangpartijen zeker niet voldoende om dit proces op gang te brengen.
Voor Nature Theatre of Oklahoma is het dan ook niet belangrijk om grote decors neer te planten en allerhande technische snufjes tevoorschijn te toveren maar om mensen samen te brengen in tijd en ruimte. In die zin sluit hun werk dichter aan bij performance dan bij theater. De keuze om de voorstelling niet vast te leggen maar zich te laten ontwikkelen op het moment zelf, iedere avond afhankelijk van de bordjes die getoond worden, verstrekt het performance-element nog.
Het zijn kleine zaken die het gezelschap gebruikt om de grenzen tussen beide disciplines af te tasten en de statische grenzen tussen publiek en spelers te verkleinen. En dit zonder in een geforceerde interactie te vervallen. Dit sluit ook erg aan bij hun bewondering voor Malevitsj. Deze Russische kunstenaar heeft begin twintigste eeuw het suprematisme opgestart, een stijl die de essentie van kunst wil benadrukken: geen weergave van voorwerpen en ideeën, maar enkel geometrische vormen en zuivere kleuren. Het is een vorm van abstractie die we ook bij Nature Theatre of Oklahoma terugvinden, in hun keuze voor een sobere stijl, in hun gedachtegoed over theater en in hun keuze voor de kostuums (uniforms van de communistische jeugdbeweging met als embleem een rood Malevitsj-vierkant).
Niet alle momenten in de voorstelling zijn even sterk, wat misschien ook niet mogelijk is in een drie uur durende marathon. En er zijn de fases van verveling en irritatie die onvermijdelijk hun intrede doen, maar die maken ogenschijnlijk deel uit van de voorstelling. Wanneer de eigen aandacht verslapt, verworden de anekdotes op scène tot een abstracte woordenbrij die enkel nog met flarden binnenkomt. Gelukkig is dit iets waar het gezelschap zich zelf bewust van is en het weet ons dan ook op de juiste momenten weer wakker te schudden. Life & Times is een voorstelling die zich bewust is van de eigen valkuilen, maar ook die momenten pretentieloos met het publiek wil delen.
Niemand heeft dan ook ooit gezegd dat vervelen niet toegestaan is in theater, in al zijn sensatiezucht heeft de mens dat gevoel ooit zelf verbannen. Maar wie echt een inkijk wil nemen in andermans leven, moet de saaie momenten er maar bijnemen.
|
| Dit artikel werd reeds 273 keer gelezen. | auteur(s):Carmen van Cauwenbergh |
|