| Lucifer, een vlammende en bevrijdende voorstelling bij Zuidpool | 13 December 2010 |
(c) Raymond Mallentjer | Ooit was Lucifer van Joost van den Vondel (1587-1679) in vele colleges en andere katholieke secundaire scholen verplichte lectuur. Menige studententoneelgroep heeft dan ook pogingen gedaan om dit “hemels” drama op een scčne te brengen en ook in het beroepstheater stond en staat het, naast andere spelen van Vondel, op het repertoire, want nog steeds heeft dit werk van de “Prins der Nederlandse Dichters altegader” blijkbaar niets aan betekenis ingeboet. Het roept onder meer nog altijd vragen op rond de problematiek van goed en kwaad. De interpretatie die een progressieve groep als Zuidpool (Antwerpen) er aan geeft, vult het rijtje hedendaagse analyses schitterend aan.
In 2009 maakten regisseur Guy Cassiers en componist Rob Zuidam een opmerkelijke opera van Vondels Adam in ballingschap voor het Holland Festival. Dit stuk wordt als aansluitend aan Lucifer beschouwd, omdat het vooral gaat over de gevolgen voor de mensheid van de opstand en de wraak van de gevallen engel Lucifer, inmiddels een duivel en aanstoker van het kwaad.
Iets langer geleden, maar eveneens niet vergeten, realiseerden in 1997 Het Zuidelijk Toneel (Eindhoven) en Cie. De Koe (Antwerpen) samen Lucifer, in een regie van Peter Van den Eede, die dit stuk zag als “een mythe over het volwassen worden van de mens en daarmee over het ontstaan van erotiek en politiek als twee manieren om de verloren gegane volmaaktheid te herstellen”.
Zuidpool verwijst naar de twee genoemde stukken van Vondel, maar blijft vooral bij de essentie van Lucifer. Je krijgt een zeer doordachte samenvatting te zien in een verrassend beeldende voorstelling.
In Lucifer gaat het om hoogmoed, jaloersheid, opstandigheid, wraak, verantwoordelijkheid en rechtmatigheid. Lucifer is de leidende engel, door God benoemd. Hij verneemt dat God de mens geschapen heeft om in een paradijs op aarde een gelukkig bestaan te hebben. Lucifer wil God waarschuwen voor de combinatie van geest en lichaam en ziet de mens ook als een rivaal. Hij voelt zich onrechtvaardig behandeld tegenover de mens die van veel meer kan genieten. De schoonheid en de zintuiglijke en zinnelijke volmaaktheid van een man of een vrouw, maken Lucifer minder mooi en volmaakt. Het gaat Lucifer ook niet, dat het opperste gezag hem degradeert tot dienaar van die mens. Zelfs in het nuchter besef dat hij tegen God en diens hemelse heirscharen geen schijn van kans heeft, blijft Lucifer God ter verantwoording roepen en bestrijden. Met, volgens de bijbel, de bekende gevolgen vandien.
Het oorspronkelijke stuk in vijf bedrijven is bij Zuidpool tot een goed uur teruggebracht en de vele personages tot enkele rollen gereduceerd die door slechts drie spelers, Jan Decleir, Sofie Decleir en Koen Van Kaam, worden vertolkt. Waar sommigen in Lucifer een dualiteit zien tussen een Griekse tragedie en een christelijk barokdrama, ziet men er bij Zuidpool een metaforisch rebels spektakel in rond de vraag of het niet logisch is dat ook de hoogste gezagdrager, de absolute macht, zijn gezag en macht moet verdienen en dat hij ter verantwoording kan worden geroepen voor wat hij beslist en doet.
Zoals iedere tijd specifieke interpretaties heeft van de stukken van Shakespeare, zo wordt ook het werk van Vondel telkens weer volgens de tijdsgeest geďnterpreteerd. Voor Zuidpool staat het directe en ongezouten aanspreken van het publiek voorop en dat gebeurt met zeer weinig enscenering en zonder afbreuk te doen aan de alexandrijnen van Vondel, compleet met archaďsche verbuigingen en met woorden die het parfum van eeuwen vrij geven. Geen statische zegging echter, maar een soepel in de mond nemen van een solide taalspijs, met emotie gekruid.
Het daarbij aansluitend beeldend karakter van deze toch zeer originele realisatie dient letterlijk te worden genomen. Beeldhouwer Frans Heirbaut maakte beelden zoals je ze in de kerk kan zien, maar gaf ze een toepasselijke expressie. Het zijn grote stokpoppen die door de acteurs gemanipuleerd worden waardoor meteen niet enkel een woorden- en taalspel ontstaat, maar langzamerhand ook een spel tussen acteur en beeld. Eerst zie je hoe het beeld de speler camoufleert of hoe het zich tracht op te dringen. Er maakt zich echter een rebelse geest meester van de spelers. Het smeulende vuur van de speldrift wordt vlam. De speler verdringt stilaan het beeld en, zoals Jan Decleir met zijn Luciferbeeld, bevrijdt zich van het beeld. Een symbolische daad: de spelende mens die zelf opkomt voor zijn vrijheid van spreken en handelen. Een “bevrijding” als niet te missen intrigerend theaterevenement.
Info: www.zuidpool.be
|
| Dit artikel werd reeds 536 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|