Vijanden kunnen niet zonder elkaar
Twee Kweenen van toneelgroep NUNC | 28 Juni 2010 |
(c) Toneelgroep NUNC | Twee koninginnen tegenover elkaar of gewoon twee dames van stand, rivalen, vijanden in elk geval. Er zijn voorbeelden uit de geschiedenis en er zijn er uit het dagelijkse doen en laten. Benjamin Van Tourhout maakt er met NUNC een voorstelling van die in scherpe bewoordingen de tegenstellingen tussen twee zeer ambitieuze mensen ontleedt.
Het historische verhaal uit de 16de eeuw over Queen Elisabeth van Engeland en Queen Mary van Schotland, dat door Friedrich von Schiller in 1799 in het inmiddels vele keren geïnterpreteerde ‘treurspel’ Maria Stuart uit de doeken werd gedaan, is voor Van Tourhout enkel aanleiding. Meerdere schrijvers en theatermakers zijn trouwens in de ban geraakt van dit dramatische conflict bij uitstek. Schiller bedacht een ontmoeting tussen de twee koninginnen en zijn theatrale ‘vondst’ is inmiddels gemeengoed geworden. Voor Schiller is Mary Stuart weliswaar zondig, maar vooral warmbloedig Rooms terwijl Elisabeth intrigerend protestants te werk gaat. Een zwart-wittekening tegen een grijze achtergrond van monarchie en Kerk.
Meer hedendaagse toneelauteurs zoals Dario Fo in Als het ware toevallig een vrouw, Elisabeth, zien direct de politieke draagwijdte van het onderwerp en de mogelijkheden van het theater als een brutale, volkse maar vooral kritische repliek. Dacia Maraini, even Italiaans als Dario Fo, ziet in haar Maria Stuart meer de feministische kant en klaagt dan ook de rivaliteit aan tussen de twee vorstinnen, die zij bij momenten als modellen in een modeshow opvoert. Maraini kaart ook liefde en huwelijk aan, moederschap en machtsgebruik en -misbruik om erop te wijzen hoe onvrij en hoe weinig geëmancipeerd die dames wel zijn.
Benjamin Van Tourhout toont in Twee Kweenen opnieuw zijn zwak voor geschiedenis, maar de conflictsituaties benadert hij vanuit de psyche van de mens zelf. Het begrip ‘koningin’ krijgt een meer symbolische betekenis. Het historische verhaal wordt achtergrond. Van Tourhout heeft het over macht als een vergiftigd geschenk. Macht betekent bezit en het zich toe-eigenen van macht komt neer op zelfbedrog, op een zich afzonderen, op een dodende vereenzaming. Deze kan wel worden doorbroken door een intrigant, een profiteur zoals de hertog van Leicester, een gluiperd die de vrouwen tegen elkaar uitspeelt om ooit zelf macht te krijgen.
De dames staan bij momenten met hun ruggen naar elkaar. Ze verstijven als waren ze statische, granieten beelden in een vorstelijke omgeving. Statisch in de betekenis van onwrikbaar. Graniet zoals de stenen in het gerechtsgebouw waar de première wordt gespeeld. Toch zijn Mary en Elisabeth op een ongewone manier ook vuur en vlam voor elkaar. Ze putten een niet aflatende spreekvaardigheid uit een grenzeloze boosheid, ze halen kracht uit een standvastige koppigheid. Zij converseren niet, ze ratelen tegen elkaar op, zij argumenteren niet, ze poneren stellingen, nemen dreigende houdingen aan. Zij houden elkaar in stand. Ze kunnen mekaar niet missen. Ze willen beiden alle aandacht, hoewel ze weten dat slechts één overleeft en eigenlijk niemand overwint. Dat is het wat Van Tourhout suggereert en wat de spelers uiteindelijk ook in een ingehouden fysieke uitbarsting laten zien.
Een gerechtszaal in het monumentale Gentse justitiepaleis biedt een uiterst geschikte speelruimte. Hier hangt een sfeer van schuld en boete, macht en machteloosheid, preutsheid en nederigheid. NUNC gaat prat op dergelijke niet voor de hand liggende locaties. Van Tourhout maakt het zijn gezelschap daarmee niet makkelijk voor de reisvoorstellingen. Maar ook in een ‘ideale’ ruimte is het geen simpele opgave. Leen De Veirman, Katrien Vandendries en Bert Dobbelaere hebben het niet licht om de tekstbrokken en de snel opeenvolgende spanningen te verteren en te veroveren. Het wringen en worstelen van de personages is ook het gevecht van de spelers zelf. Je krijgt geen gepolijste beelden te zien, geen gestroomlijnde zinnen te horen. Er is een werkproces aan gang. Er gebeurt echt iets bij de spelers terwijl er ook theatraal wat gaande is. De spelers vertellen niet, ze maken dingen mee, net zoals de toeschouwers. NUNC is nu vijf jaar bezig. Het nest is nog jong, maar de dons wordt almaar meer vlerk.
Info: www.toneelgroepnunc.be
|
| Dit artikel werd reeds 400 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|