| GIF van Lot Vekemans, een kleinood tegen het vergeten
| 18 Mei 2010 |
© Phile Deprez | Begin juni wuift Gent Johan Simons uit. Na vijf boeiende jaren gaat hij weg bij het NTGent en wordt hij regievoerend intendant bij de Münchner Kammerspiele, waar hij al eens regie deed. Het voltallige NTGent-ensemble herneemt als afscheid een aantal producties die tekenend zijn voor het regiewerk van Simons. Gif van Lot Vekemans neemt daar een bijzondere plaats in. In een meesterlijk ontwikkelde dialoog ontmoeten een man en een vrouw zich na jaren om van een groot verdriet te genezen waar eigenlijk geen woorden voor bestaan.
Verdriet draag je soms altijd en overal mee. Het is als de reuk van het gif van de nabije gasfabriek die tot op het kerkhof doordringt waar de kleine Jacob begraven ligt, een verkeersslachtoffertje. Het is tien jaar geleden en even zo lang zijn de ouders gescheiden. Nu er sprake is van het opruimen van graven, komen de man en vrouw samen bij het graf van hun zoontje. De man heeft ondertussen een nieuwe relatie en daar weldra een kind mee; zijn ex kan het gif van het verdriet nog altijd niet kwijt. Ze blijft zich vastklampen aan herinneringen en beschouwt haar verdriet als privé: de buitenwereld heeft er niets mee te maken, al hoopt ze met ziel en lichaam om er van bevrijd te worden. De man berust en wil alles van zich afschrijven in een boek. Het wordt stilaan duidelijk dat hun scheiding niet meer ongedaan kan worden gemaakt: eerst hebben ze hun kind verloren, dan zichzelf, dan elkaar.
Omdat het thema en de verwoording van dit gebeuren zo bekend zijn, gaapt de valkuil van de alledaagsheid voor de schrijfster dan ook hemelsbreed. Dat de dialoog tot ontroerends toe boeit zonder af te glijden naar sentimentaliteit is te danken aan de korte zinsneden waarmee de spelers elkaar trachten te treffen. De man en de vrouw zijn als straatvoetballers die voortdurend korte pasjes over en weer geven. Danspasjes lijken het wel, want het lichaam, vooral van de vrouw, spreekt ook een taal. Tussendoor zijn er ook de stiltes, het oogcontact, het laten blijken dat men elkaar wel wil begrijpen maar dat er nog veel tussenstaat.
Niet zomaar ziet regisseur Johan Simons het kerkhof als een tribune waarvan de zitjes de graven suggereren, waar de man en de vrouw nu eens naast, dan weer ver van elkaar gaan zitten, iets eten en drinken. Het kerkhof krijgt iets huiselijks. Ze kunnen elkaar iets aanreiken, een handje toesteken. Vroeger is even terug. Het gekibbel, de kleine steken onder water, het toegeven en het loochenen. Bovendien is het een draaibare tribune. Zoals de wereld draait en de natuur regen en storm voortbrengt, is ook het leven gekenmerkt door gevoelswisselingen al verandert er in een mens daardoor blijkbaar zeer weinig.
Een tweede interpretatie van de regisseur die recht doet aan het script van Lot Vekemans, is het optreden van de alt Steve Dujardin (1964). Hij komt van achter de toeschouwers en zingt op een drietal cruciale momenten een rouwlied van John Dowland uit de zestiende eeuw. Herinneringen aan bepaalde liedjes heeft iedereen. Ook de man en de vrouw. Zij zong ooit bij het bedje van de kleine Jacob; hij zingt zachtjes mee terwijl ze nog eventjes een dansje wagen. Simons en Dujardin kiezen voor kunstliederen uit een ver verleden tijd, ze worden a capella gezongen en er gaat een grote rust van uit. De liederen zijn echter niet zomaar rustpunten. Ze doorbreken het ritueel waarbij ex-partners er op letten elkaar nog pijn te doen door voortdurend de kern van het conflict te ontwijken. Alsof iemand verzoenend en zalvend tussen beiden komt.
Dit is teksttheater dat alle vooroordelen tegen dit genre de kop indrukt. Met Elsie de Brauw (1960) en Steven Van Watermeulen (1968) kon het ook haast niet anders. Zij hebben in de voorbije jaren de hoge vlucht die NTGent nam, mede helpen bepalen. Lot Vekemans (1965) schreef al een monoloog voor Elsie de Brauw: Zus van, over Ismene, de “vergeten” zus van Antigone. Voor Gif heeft Vekemans zich weer sterk op het artistiek profiel van de Brauw gefocust. Voor het personage van de man en de invulling die ze zag door Van Watermeulen duurde het wat langer, geeft de schrijfster toe. De spelers hebben zich tekst en regie inmiddels zo eigen gemaakt dat Gif nu volledig ook van hen is.
Afscheid nemen van Johan Simons (1946), betekent niet dat hij vergeten wordt. Hij heeft Gent en NTGent op de kaart van Europa gezet. Hij laat ook enorm veel artistieke bagage na. Al is Gif daar maar een deeltje van, het is een kleinood. Tegen het vergeten.
Info: www.ntgent.be
|
| Dit artikel werd reeds 533 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|