De wurgende eenzaamheid voor de dood 25 minutes to go van Union Suspecte
5 Mei 2010
(c) Bart Grietens
Het Brusselse multiculturele en expliciet tweetalige gezelschap Union Suspecte begint met 25 minutes to go aan een nieuw hoofdstuk. Regisseur Ruud Gielens hield begin maart de KVS voor bekeken en wil zijn aandacht de komende tijd volledig op zijn eigen dwarse collectief richten. Meer nog dan een startschot is 25 minutes echter een sluitstuk van de trilogie die begon met het overdonderende We People en voortgezet werd met de politieke pastiche They Eat People. Vooral de band met We People blijkt meer dan cruciaal om de woordarme voorstelling over de laatste momenten van een gebroken vader ten volle te kunnen smaken.
Een slechtgeluimde, autoritaire kabouter (Zouzou Ben Chikha) bouwt het decor op. Terwijl hij een grote draaitafel, een uitklapbaar bed, tafel en stoelen klaarzet, maakt hij een praatje met het publiek. Het is zijn taak te entertainen, zoals het een kabouter in een pretpark betaamt. Hij heeft echter geen zin in prettige kiekjes met lachende toeschouwertjes. ‘Fuck you!’ roept hij hen toe. Het spektakel kan beginnen.
De kabouter staat los van de voorstelling, maar brengt wel onmiddellijk een herinnering aan het eerste deel van de trilogie naar boven. Daarin vertelde een ontdubbeld personage op een weinig verhullende manier over de zelfmoord van zijn/hun vader. De trotse Arabische huisvader krijgt aan het eind van zijn loopbaan een job in het pretpark Kabouterland. Tot overmaat van ramp verliest hij het gênante baantje ook nog eens vlak voor zijn pensioen. De schaamte geeft hem zulke klappen dat hij geen andere uitweg ziet dan in de dood.
In 25 minutes to go staat diezelfde vaderfiguur centraal. Mourade Zeguendi brengt hem haast zonder een woord tot leven. Puur met zijn lichaamstaal en mimiek slaagt hij erin de tragiek van de vader over te brengen. Zijn wanhoop glijdt bijna ongemerkt de voorts bijzonder humoristische voorstelling binnen, waardoor ze tegen het eind nog genadelozer toeslaat.
Zouzou Ben Chikha bedient de draaitafel en mixt live de gevarieerde soundtrack die de man begeleidt in zijn laatste ogenblikken. Klassieke muziek gaat naadloos over in pop, rock en reggae tot en met Arabische liederen. De dood laat zich niet door maar één genre typeren. Ben Chikha speelt een ambivalent personage. Hij helpt de vader met kleinigheden, leeft met hem mee, roept mee zijn dromen en herinneringen op, maar doet niets om zijn wanhoopsdaad tegen te houden. Is hij het personage uit We People en dus de zoon die nu stilzwijgend over zijn vader waakt? Symbool voor de volgende generatie die het van de vorige overneemt en al dan niet in dezelfde vallen trappen zal? Is hij de engel des doods? Een beschermengel? Het geweten? De hoop? De nagel aan de doodskist? Het personage roept allerhande associaties op, maar blijft open genoeg, opdat elke toeschouwer het naar eigen goeddunken kan invullen.
Hoewel alle voorstellingen uit de trilogie apart te bekijken vallen (de term is er trouwens pas retrospectief op geplakt) krijgt 25 minutes waarschijnlijk een veel directere, snellere en daardoor rijkere invulling voor wie ook We People heeft gezien. Zodra Mourade Zeguendi met de rug naar het publiek de scène op schuifelt, lees je de tragiek uit de manier waarop hij zijn schouders houdt. Dat gevoel blijft continu door de humoristische laag meezinderen. We vragen ons af hoe snel het thema duidelijk wordt voor toeschouwers die met een blanco blad beginnen. Mogelijk komt de voorstelling voor hen een stuk trager op gang en roept ze aanvankelijk heel wat vraagtekens op over waar het allemaal naartoe leidt.
Hoe dan ook is het tweede deel van het stuk de plaats waarin alles samenkomt. Het presenteert enkele scènes die zich op het netvlies branden. Het fragment waarin de vader verneemt dat hij zijn baan kwijt is, begint haast burlesk, met een half opgegeten boterham die weer uit zijn mond valt en een bijhorende groteske grimas. Zeguendi goochelt vervolgens met een aantal verschillende mobiele telefoons, waarin hij almaar geagiteerder begint te praten. Nergens vindt hij gehoor. De woordenvloed komt in het Arabisch. Alleen het almaar herhaalde ‘âllo, âllo?!’ en een half doorklinkend ‘herstructurering’ zijn uitzonderingen die de stroom doorbreken. De humor verstart stilaan tot de wanhoop bijna tastbaar wordt. Er spreekt een wurgende eenzaamheid uit de scène waar je niet onverschillig tegenaan kunt kijken.
25 minutes to go heeft misschien niet over de hele lijn diezelfde kracht, maar toch zakt ze nergens echt in elkaar. Mourade Zeguendi en Zouzou Ben Chikha exploreren in deze woordarme, fysieke dialoog een heel ander soort samenspel dan in We People. Het ‘in your face’ waar Union Suspecte zo prat op gaat, is subtieler in deze voorstelling. Niettemin zorgen de acteurs samen voor een vaderpersonage dat onder de huid kruipt en er een lichte irritatie veroorzaakt die je achteraf geregeld nog eens doet krabben.
