| Vader weet het beter | 18 Maart 2002 |
De al dan niet moeizame verhoudingen tussen een vader en een zoon zijn al meerdere keren in een toneelstuk verwerkt. Daar is dit seizoen nog een versie bijgekomen: "Diep in de aarde, dieper in uw gat" van Jeroen Olyslaegers, geschreven in opdracht van KVS/De Bottelarij (Brussel) en gespeeld in coproductie met Publiekstheater Gent Arca door François Beukelaers en Valentijn Dhaenens in een regie van Domien Van der Meiren.
|
François Beukelaers en
Valentijn Dhaenens
(c) Isabel Devos
|
Naar een uitspraak van Jan Decorte gaat goed theater over alles. Dat is dan ook het geval met "Diep in de aarde, dieper in uw gat", waarin de vader-zoon-relatie slechts een aanleiding is om het over de complexiteit van het leven te hebben. Dat mag dan niet direct de bedoeling van de schrijver zijn geweest, maar in de realisatie van zijn tekst op de scène blijkt duidelijk dat het om meer gaat dan het uitwerken van één thema. Het gaat in belangrijke mate ook over taal en hoe taal werkt in bepaalde conflictsituaties. Een vader die met zijn zoon in de clinch gaat, doet dat via een scheldkanonnade, en zeker als die vader een zakenman is die op het punt staat zijn zaak te moeten overgeven aan een zoon in wie hij weinig vertrouwen heeft. In die zin is "Diep in de aarde…" een stuk dat vanuit de buik wordt gespeeld, vanuit een diep gevoel dat wat is opgebouwd door de opvolger zal vernietigd worden. Het wordt als het ware een strijd op leven en dood. Ook van de kant van de zoon, die de verwijten die zijn vader hem in velerlei variaties naar het hoofd slingert, niet langer meer verdraagt en aan diens aanwezigheid zo snel mogelijk een einde wil stellen, desnoods door vadermoord, maar een vader blijkt onsterfelijk en het leven is een cyclus van steeds weerkerende conflicten. Zoals ook de vrouw een bestendige aanwezigheid is. Al is ze dan niet lijfelijk te zien op de scène, ze duikt geregeld op in de gesprekken en zeker in de gedachten. Rivaliteit tussen vader en zoon, het is een oud zeer. En dan is er natuurlijk het thema van de aftakeling. Ouder worden gaat gepaard met ongemakken en met jaloezie van de oude tegenover de jongere, terwijl een aanverwante moeilijk kan verdragen dat iemand aan wie hij toch veel te danken heeft, aftakelt of hulpbehoevend wordt. Tenslotte is er het noodlottige feit dat de vader slechts één zoon heeft om hem op te volgen en er dus geen keuze is.
In een interview met Michaël Bellon (Brussel Deze Week-agenda van 16.01.2002) wijst Jeroen Olyslaegers op een uitbreidng van het vader-zoon-thema naar de thematiek van een koppel en meteen ook naar de problematiek van het gezin. De vader en de zoon "zijn een getrouwd koppel in feite,
waarvan de vrouw bij manier van spreken in 1965 ontdekt heeft dat haar man naar de hoeren was geweest. En als ze nu in 2001 nog eens kwaad is op hem, noemt ze hem 'hoerenpoeper' om hem in zijn hemd te zetten. Dat zijn van die folterinstrumenten die we voor elkaar verzinnen". Elkaar folteren, pijn doen met woorden, met verwijten. Het gebeurt in de beste families, maar voor Olyslaegers is het een noodzakelijk kwaad: "Families zijn folterinstrumenten" staat er boven het interview dat hij aan Humo (15.02.2002) weggaf.
In de regie van Domien Van der Meiren is "Diep in de aarde, dieper in uw gat" uitgegroeid tot een zeer sterke voorstelling, waarin zowel François Beukelaers als de vader en Valentijn Dhaenens als de zoon, zich sterk profileerden. Hun taaldebiet was een waterval die over de scène spoelde.
Schimpen en schelden, het komt nog weinig in die mate voor op het toneel, maar hier gebeurde het in een zodanige heftigheid dat het tegelijk hilarisch en meelijwekkend werd. Het meevoelen dat opgeroepen werd hield ook onmacht in, want de situatie was zo scherp dat ze onafwendbaar bleek. Arme vader? Even arme zoon? Wanneer een theater er in slaagt zo dicht op het vel van het publiek te zitten, dat je als toeschouwer in een dik uur zo veel te incasseren krijgt dat je voor maanden wegkan, dan heb je toch wel iets indringends meegemaakt zeker?
De tekst van "Diep in de aarde, dieper in uw gat" van Jeroen Olyslaegers kan besteld worden bij KVS/de bottelarij, Delaunoystraat 58, 1080 Brussel.
Info: Tel.: 02/412.70.40, info@kvs.be, www.kvs.be
|
| Dit artikel werd reeds 184 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|