| Lieve Kitty, door Dood Paard & Nieuw West: een exploderende revue. | 16 Juni 2008 |
Een stuk over onderdrukking waarin de spelers gevangen onder de tafels zitten en liggen waarop ze ook nog dienen te spelen, moet het nog prangender? De Amsterdamse groepen Dood Paard en Nieuw West hebben Lieve Kitty gemaakt met de Tweede Wereldoorlog en het benauwende Achterhuis van Anne Frank en haar familie in het achterhoofd maar na veel discussies en met een tekst van Rob de Graaf is het een voorstelling geworden vol verbeelding over onderdrukking en de onmacht er tegen in het algemeen.
Dood Paard is een Amsterdamse groep die in 1993 is opgericht en vaak producties maakt in samenwerking met schrijvers en wetenschappers en met andere groepen of organisaties, maar altijd vanuit de visie dat theatermakers iets te zeggen hebben over de wereld van vandaag. Waar het vormingstoneel van de jaren zeventig faalde, daar blijkt nu het "nieuw geëngageerd theater" (de term werd in 2005 door auteur-acteur Eric de Vroedt van Tg Monk, in Nederland gelanceerd en toegelicht) beter in te slagen, althans voortgaande op wat Dood Paard geregeld produceert. In Vlaanderen is dit gezelschap af en toe te gast in onder meer de Monty in Antwerpen, een zaal die zich eveneens toelegt op kleinschalig theater dat stelling kiest in het maatschappelijk discours.
Dood Paard formuleert geen pasklare antwoorden en stelt zeker geen vrijblijvende vragen, maar streeft er naar "opties op een waarheid te zoeken" (Marijke Schermer in Nederlands Theaterjaarboek 2005-2006) via een eigenzinnige esthetiek, een niet sentimentele ontroering, een doorgedreven komedie. Dood Paard en aanverwanten maken theater dat beroep doet op een intellect dat vatbaar is voor een symbolisme waarmee de reële complexiteit van het maatschappelijk leven op een fascinerende manier wordt doorgelicht.
In Lieve Kitty pretenderen de spelers een revue te willen maken, omdat ze van mening zijn dat een onderwerp zoals onderdrukking in die vorm de meeste kansen krijgt aan te slaan. Maar tegelijk zijn ze ervan overtuigd dat ze het revuegenre eigenlijk niet aankunnen. Daarenboven geeft het onderwerp zelf al aanleiding tot disputen, onenigheden en uitweidingen. Gaat het over onderdrukking vandaag of maken we er een historisch overzicht van? Neen, zeker geen verhaaltje uit een geschiedenisboek. Het inmiddels historisch geworden dagboek van Anne Frank krijgt plots een heel andere dimensie. Associaties worden gemaakt met andere boeken, onder meer met de bijbel en het verhaal van Jozef in Egypte. Er wordt gealludeerd op recente gevallen van familiedrama's in verband met kinderonderdrukking. Tekst en handeling worden voortdurend op commando onderbroken door een lachband die als een stoorzender fungeert en tegelijk naar de hedendaagse trend verwijst dat men in het theater vooral moet kunnen lachen.
Het publiek zit langs de vier zijden van het vierkant die de tafels vormen. Een camera toont op vier schermen wat er onder de tafels gebeurt. Zeer weinig om te lachen eigenlijk. Af en toe gaat rond de speeltafels een doorzichtig gordijn dicht als een "vierde wand". Voortdurend wordt de draak gestoken met het theatermaken. De spelers schreeuwen door elkaar, brullen, braken tekst. Groteske gebaren zijn schering en inslag. Een revue wordt het dus niet. Wat dan wel? De Vlaamse acteur Benny Claessens gooit zich met zijn volle gewicht (en dat wil wat zeggen) en evenveel talent in het uiteindelijk totstandkomend spektakel, dat naar het einde toe spettert als vuurwerk.
Lieve Kitty begint en eindigt zeer ernstig. Het meisje Odessa (Ariadna Rubio Lieo) trekt een soldatenpak aan en neemt een wapen op schoot. Een radiostem spreekt over alleen zijn, over afzondering en verlangen naar vrijheid, over angst voor de anderen. De gehele duur van de voorstelling is Odessa roerloos aanwezig in een hoekje van het vierkant. Ze bekijkt het spektakel tot ze wordt ontdekt en ondervraagd. Ze geeft geen antwoord. Ze wacht haar beurt af en vuurt tenslotte haar automatisch wapen leeg. Dan spreekt ze als "het meisje dat alles overleeft" omdat er altijd over haar zal worden gesproken.
Is Odessa een alter ego van Anne Frank? Een gewapende Anne? Een opstandige Anne? Een zich wrekende Anne? Een icoon van verzet? Volgens schrijver Rob de Graaf, in een gesprek met Dirkje Houtman, is het leidmotief van het stuk de verbeelding. Schrijven heeft te maken met verbeelding en deze maakt het leven dragelijk. In feite gaat wie schrijft, zoeken naar dingen die de verbeelding kunnen helpen. Daar dient ook theater voor. Dat doet Odessa in het stuk: haar verbeelding ongeremd loslaten als laatste redmiddel, als ultieme manier om te overleven. Dood Paard/Nieuw West doet er wel alles aan om tegenstrijdige gevoelens op te roepen. Het publiek blijft onthutst achter. Het is te veel om op één avond te verteren. Gelukkig zorgt Dood Paard altijd voor een tekstboekje. Maar dan nog.
Volgend seizoen is Dood Paard weer in het land. Met Watjezegt (werktitel) over de nietszeggende zinnen die lepe politici en op sensatie beluste media dagelijks de massa voorhouden. Over de kloof tussen wat echt gebeurt en wat er over verteld wordt. Behalve Benny Claessens zou ook Het geslacht De Pauw bij de productie betrokken zijn.
Info: www.doodpaard.nl
|
| Dit artikel werd reeds 394 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|