Baekelandt in Kortrijk
Bezorgde Zorgelozen over misdaad, gerecht, mythes en media. | 28 December 2007 |
Een buurt in beweging, een wijk in actie. Zo gaat het nu al een viertal jaar in Kortrijk rond het poortgebouw V-tex. De Unie der Zorgelozen is er het stimulerende collectief achter een buurtwerking die uniek is. De leiding van onder meer Geert Six en Klaartje Mertens is daar natuurlijk niet vreemd aan. Met Baekelandt demonstreren ze "bien désolé" hun bezorgdheid over justitie en de rol van de media.
De Unie der Zorgelozen is een sociaal-artistiek buurtproject. Ooit experimenteerde Geert Six in Theater Antigone (Kortrijk) en met De Schaduw (Ardooie) met buurtbewoners, allochtonen en andere vrijwilligers om daarna, nog altijd met de steun van OCMW Kortrijk, met een eigen collectief te beginnen dat openstaat voor al wie creatief wil zijn. De gemengde bevolking van de Venning-Veemarktwijk in Kortrijk verzekert een multi-culturele confrontatie die resulteert in uiteenlopende podiumactiviteiten waarin de bezorgdheid van "de gewone man" aan bod komt.
Theater is altijd al een kunst van de hele gemeenschap geweest en wat men vaak denigrerend "buurttheater" noemt, is gemeenschapskunst in de werkelijke zin van het woord: een kunst waaraan iedereen mag meedoen. De Unie der Zorgelozen heeft niets te maken met de idee van een zoveelste amateurvereniging. Het is een sociale beweging met nadruk op ontmoeting, het versterken van de sociale basis en het stimuleren van alle soorten creativiteit. Niet een zoveelste toneelgezelschap dus. Geen voorstellingen van een bestaand stuk, hoe relevant dat voor bepaalde situaties ook zou kunnen zijn, noch het onmachtig imiteren van beroepskunstenaars. Wat de Zorgelozen op het podium brengen is de weerslag van de bezorgdheid van een hele gemeenschap in de bewoordingen, de muziek, de aankleding en de medewerking van zoveel mogelijk mensen uit die gemeenschap.
Met Baekelandt zijn de Zorgelozen weer een aantal stappen verder gegaan in hun werking. De banden met onder meer het Nieuwpoorttheater in Gent (altijd goed voor het stimuleren van niet-conventioneel theater) zijn nauwer aangehaald. De voorstelling kwam tot stand via improvisaties en gerichte opdrachten, waaruit een eerste tekst ontstond die werd bijgeschaafd en uitgediept. Geert Six deed de eindredactie van een "partituur" waarin woord, muziek en beeld elkaar ondersteunen.
Zorgeloze vrouwen naaiden kostumes en onder de leiding van Maarten Gruwez werden decorelementen in object-trouvéstijl bijeengezocht. Gelegenheidsmuzikanten vormen met versterking van Dick Vanhoegaarden (De Dolfijntjes) en Pieter Blanck (Salvador) een tienkoppige band. Simon Allemeersch, die al meewerkte aan Opengekapt! in 2005, leidde een ploeg die sterk uitvergrote figuren maakte, die van heel hoog op het gebeuren neerkijken.
Uitvergroten is bij dit soort buurtevenementen wel zeer toepasselijk. Hoe reëel de inhoud van het gegeven ook is, de vormgeving en de vertolking moeten het hebben van het aandikken en het benadrukken, op het gevaar af in karikaturen te vervallen. Daar trappen de Zorgelozen niet in. Baekelandt balanceert op een grens. Realisme en vervreemding houden elkaar netjes in evenwicht.
Baekelandtgaat niet, zoals de titel zou kunnen doen vermoeden, over de West-Vlaamse deserteur en rover Ludovicus Baekelandt (Lendelede 1774-Brugge 1803). De historische Baekelandt staat hier symbool voor mythevorming en is aanleiding tot een onderzoek naar hedendaagse mediatisering. De verhalen rond de zogezegde bendeleider zijn in de loop van de jaren danig aangedikt. Zoals liedjeszangers op de markten en schrijvers van volksboeken de misdaden van Baekelandt almaar vermenigvuldigden, zo zijn de media nu ook zeer handig in het verspreiden van veronderstellingen en in het creëren van mythen en volkshysterie. Tegelijk blijft het gerecht verder achterop in het behandelen van grote en kleine vergrijpen en wordt de indruk gewekt dat er vaak met twee maten wordt gemeten.
Het fonddoek in het decor in Baekelandt toont een wand met dossiers over niet- of halfbehandelde gerechtszaken. De scène zelf is een geïmproviseerde gerechtszaal. Links van het publiek komen aarzelend en onwennig de opgeroepen juryleden zitten. Mensen uit de brede lagen van de bevolking, de één al spraakzamer dan de ander. Er is ook een griffier, die alles bijhoudt en uitslagen van beraadslagingen meedeelt, en een zaalwachter roept getuigen op en brengt de "stukken" aan. Rechts zit de muziekband als een tegengewicht voor het verbale aan de overkant. Muziek als zedenverzachter en in de zang als een kritisch koor, zoals in een klassieke tragedie. In het midden staat een klein spreekgestoelte voor de openbare aanklagers en daarrond komen ook verdedigers, getuigen, echte en geveinsde daders en slachtoffers. Pal daarachter zijn de mensen van een tv-station actief. Want de gerechtszaal is een tv-studio geworden en de gerechtszaak moet stof leveren voor een tv-show. De programmatoren doen hun uiterste best om iedereen te manipuleren die met het gerecht te maken heeft. Ze zijn gewiekste marionetten die zelf door onzichtbare touwtjes gedreven worden. Boven dit alles trekt een kleine stoet van meer dan levensgrote poppen voorbij. Een familie oermensen die op het einde van het spektakel de knoop in de dreigende strop, symbool voor veroordeling en dood, losmaken.
In deze productie, zoals trouwens ook in vorige podiumactiviteiten van de Zorgelozen, zingt iedere vogel zoals hij gebekt is. Er wordt niet gemeten met de maatstaven van het theatermaken als kunst. Het gaat hier niet om de kunst van het spelen, maar om het spelen als een middel tot het delen van een bezorgdheid. Mededelen is niet voldoende. Het komt er op aan iets te kunnen delen met iemand, en dat gaat verder dan communiceren, volgens Geert Six. Dt is dan ook de kern van de werking van de Zorgelozen, dat zowel de mensen van de buurt als het publiek dat op hun evenementen afkomt de realiteit vanuit het directe contact leren kennen en niet vanop de veilige en vrijblijvende afstand van een publiekstribune. Via deze, voor sommigen wellicht utopische betrachting, tracht men bij de Unie der Zorgelozen kansarmen een uitzicht, stemlozen een stem en machtelozen een taal te geven.
Info: www.uniederzorgelozen.be - info@uniederzorgelozen.be - 056/22.04.00
|
| Dit artikel werd reeds 376 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|