| Malpertuis en De Tijd creëren Citytrip: bizarre speelvogels boven de Language Valley. | 24 Oktober 2007 |
Het werk van de Vlaamse auteur Filip Vanluchene is voor het grootste deel gecreëerd door Lucas Vandervost bij De Tijd en door Bob De Moor toen hij artistiek directeur was in De Korre (Brugge). De Moor leidt nu al een paar seizoenen Theater Malpertuis (Tielt) en het jongste werk van Vanluchene, Citytrip wordt dan ook als een co-productie van De Tijd en Malpertuis gepresenteerd.
Als vertolkers hebben Bob De Moor, Dirk Buyse en Jurgen Delnaet al enige ervaring met het werk van Vanluchene, en ook regisseur Lucas Vandervost kent dit teksttheater dat nooit een rechtlijnig verhaal biedt, noch een gebruikelijke dialoog. Het theater dat Vanluchene bedoelt, ontwikkelt zich via kronkelwegen en gaat over personages die zich ergens tussen onschuld en kwaad bewegen. Ze vertellen op een naief eenvoudige manier over zichzelf en elkaar en over de lokkende en dreigende wereld rondom. Typisch zijn het gebruik van elkaars woorden en de herhalingen terwijl het gebeuren vanuit verschillende standpunten wordt bekeken.
Staatsprijswinnaar Toneel 1997 Filip Vanluchene geeft, in een gesprek met Tijd-dramaturge Claire Swyzen, grif toe dat zijn manier van schrijven het de toeschouwer niet altijd makkelijk maakt om volgen (en de vertolker wellicht ook niet) maar uit een veelheid van draden en knopen weeft hij uiteindelijk toch een mooi tapijt. Zo'n tapijt krijg je nu ook cadeau met Citytrip. Het is bovendien een stuk waarvoor Vanluchene duidelijk vanuit een nieuw patroon is vertrokken. Hij experimenteert met de taal én met de manier van vertellen.
Na Casanova in 1990, in een beeldrijk Algemeen Nederlands gesteld, is Vanluchene steeds meer de Vlaamse taaltoer opgegaan en gebruikt hij geregeld "schone" dialectische uitdrukkingen. Nu hij een stuk heeft gemaakt dat drommels sterk verwijst naar het commercieel avontuur van Flanders Language Valley in de Ieperse frontstreek, geeft de schrijver zich ook over aan een haast gezelliaanse bezetenheid om in de taal te gaan delven en het authentieke idioom van een stukje Westhoek als in een spraakwaterval over het publiek uit te storten.
Citytripis een drama van economische vooruitgang, universeel en toch plaatselijk, globaliserend en toch huiselijk, landelijk en tegelijk stedelijk, met een opvallende knipoog naar de States. Terwijl een boer zich rijk en kwaad maakt aan de ene kant van een bedreigde oude meidoornhaag, zitten aan de andere kant streekgenoten op hoog technologisch niveau sponsoring te verzamelen voor een systeem dat alle taalverschillen opheft of toch zou moeten opheffen. Terwijl de wereld kleiner wordt, worden de geschillen en misverstanden groter, de schoendozen met geld of chips steeds voller. Vanuit de lucht gezien, en er wordt nogal wat gevlogen in Citytrip, is de wereld een dorp. Met beide voeten op de grond weet je niet meer waar je precies staat en of je loopt, danst of huppelt. De technologie zorgt er voor dat je iedereen altijd en overal kunt bereiken. Tijd en ruimte hebben hun primitieve betekenis verloren. "Verplaatsingen worden haast even virtueel als internationale geldtransacties", stelt Vanluchene.
Het is er hem niet om te doen bepaalde mensen met de vinger te wijzen of bekende systemen en mislukkingen te ontleden. Hij heeft het over de waan van de enen en de naïviteit van de andere. Het zich blind staren op diegenen die het "gemaakt" hebben, zonder na te gaan hoe de andere kant van de medaille er uit ziet. Het geloven in sprookjes en het bouwen van luchtkastelen. Over hoe mensen willen bedrogen worden en dat de economische en technologische verwarring het leven er niet makkelijker en zeker niet vrolijker om maakt. Het lachen komt enkel nog voort uit het absurde van de situaties en de humor zit in het smeuïge van het volkse taaltje dat onophoudelijk opborrelt en door drie bizarre speelvogels virtuoos over de hoofden wordt geschud.
Vanluchene laat zijn personages een hoge vlucht nemen, zonder dat ze te pletter storten.
De schrijver bekijkt hun doen en laten met een milde ironie die hij als uit een bodemloze taalput bovenhaalt. De taal is het wapen van de auteur. Voor Vanluchene biedt ze een onuitputtelijke rijkdom aan woorden en gezegden die plastischer en scherper dan een algemene taal gevoelens en gedachten kunnen weergeven. Dit zogezegde "verkavelingsvlaams" is een mes dat zowel boter als harde brokken snijdt voor een theater dat zowel taal als streek overstijgt. Hij volgt daarmee bovendien de overtuiging dat de gesproken taal en niet het geschreven woord het instrument is van de toneelschrijver. Verwonderlijk is dus niet dat Vanluchene ooit begonnen is als vertaler van stukken van de Italiaanse "volksschrijver" en acteur Dario Fo en later ook verhalen van Charles de Coster met succes heeft vertaald.
Info: www.detijd.be of
www.malpertuis.be of
Thassos: 03/235.04.90
|
| Dit artikel werd reeds 111 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|