Uit de State of the Union op het Theaterfestival 2007 te Brussel uitgesproken door theatermaker Bart Meuleman zijn meerdere statements te rapen. Niet dat het allemaal zo nieuw is, wat Meuleman zei. Maar hij heeft het vanuit eigen recente ervaringen gezegd, in eigen bewoordingen, en vanuit eigen twijfels en vraagstellingen. Niet vanuit een cursus of een wetenschap. Niet vanuit theoretische stellingen. Meuleman zei wat iedereen die ernstig met theater bezig is, als maker en/of toeschouwer, al lang angstig maakt voor de toekomst.

Theater heeft in alles met kunst te maken. In een kunstmatig overgeorganiseerde en gecommercialiseerde wereld dient kunst, dus ook het theater, telkens opnieuw haar noodzaak te bewijzen. Daar is een  totale vrijheid van de kunstenaar en zijn groep voor nodig. Daar is evenzeer een totale vrijheid (om niet te zeggen bevrijding) van een publiek voor nodig.

In essentie is theater een ontmoeting. Fysiek en geestelijk. Het is, zoals elke vorm van kunst, een toestand waarin de dromen van maker en toeschouwer elkaar ontmoeten, zij het vaak zeer genuanceerd. Zo begrijp ik het toch en dat is mijn statement.  

De schoen wringt wanneer men theater als "koopwaar" gaat beschouwen. De commercialisering is zo opdringerig dat het kind met het badwater wordt uitgegoten. Kunst, in concreto theater, valt niet onder de wetten van economie en industrie. Theater kan je niet beoordelen op zijn omzet maar enkel op zijn kwaliteit. Dat mag dan al een zeer rekbaar begrip zijn, maar kwaliteitsniveaus leer je onderscheiden door veel met theater bezig te zijn, hetzij als maker, hetzij als toeschouwer. En daar wringt een tweede schoen, waar Meuleman met een voorbeeld uit zijn praktijk als lesgever, op zinspeelde, namelijk de optimale sfeer om makers op te leiden. Daar wil ik onmiddellijk de vraag aan toevoegen naar mogelijkheden tot opleiding van een publiek als een even noodzakelijk luik.

HET publiek bestaat niet, er zijn zovele publieken als er mensen zijn. Het "warm" maken van een publiek is dan ook een moeilijke oefening die de bedding van de globale opvoeding van de mens nodig heeft. Zoals je leert lezen, schrijven en rekenen, zo kan je ook je (passieve en/of actieve) musische mogelijkheden ontdekken en ontwikkelen. "Development through drama" is lange tijd een lespakket geweest dat, na Groot-Brittannië, in veel scholen ingang vond. Het was een aperitief tot theater, door elk naar eigen smaak te genieten. Men sprak de honger aan naar spel, expressie en creativiteit. Er werd inzicht geboden in een gespeelde realiteit. Wie hoort er nog iets over? Met de nieuwe middelen waarover men nu beschikt, kan een permanente vorming, voor iedereen, in alle geledingen van het onderwijs en daarbuiten, in die zin toch niet zo moeilijk zijn.

De wisselwerking tussen maker en publiek kan enkel perfect verlopen als van uit beide kanten verstandhouding en honger ontstaat. "Het probleem is dat er te weinig voorstellingen worden gemaakt – uit noodzaak", zei Meuleman. De angst is, dat de honger van het publiek door (al dan niet gesubsidiëerd) wegwerptheater verzadigd wordt. Het moge een troost zijn, dat het theater waar Bart Meuleman voor staat, er geen schuld aan heeft.

Info: www.theaterfestival.be