Theater Malpertuis creëert Mevrouw Appelfeld.
Benno Barnard en de barst tussen oud en nieuw Europa. | 10 Februari 2007 |
Benno Barnard (1954) schreef Mevrouw Appelfeldin opdracht van Theater Malpertuis (Tielt) waar het op 11 januari 2007 in première ging. De voorstelling gaat inmiddels heel Vlaanderen rond en wordt zeker volgend seizoen hernomen. Chris Lomme en Antje De Boeck samen op de scène, het gebeurt niet elk seizoen.
Benno Barnard schreef het stuk voor Chris Lomme, nu tien jaar nadat hij de monoloog Het Mens voor haar, blijkbaar zijn favoriete actrice, schreef. Het Mens gaat over een oude actrice die twijfelt tussen een vedette zijn of gewoon een mens die de aftakeling aanvaardt. De mevrouw in Mevrouw Appelfeld is ook oud. Ze zit voortdurend te graven in herinneringen en behalve een deel eigen belevenissen, delft ze meteen een deel geschiedenis van Europa op.
Haar Europa is het land van oude dynastieën, van Oostenrijk-Hongarije bijvoorbeeld, van voor de Eerste Wereldoorlog, toen Europa op weg was naar een vorm van eenwording. Het koninkrijk België ziet Barnard als het laatste restant van die poging tot het totstandbrengen zonder nationalisme van een vreedzaam verbond van volkeren. “Europa zal Belgisch zijn of balkaniseren”, heeft hij in dit verband al meer dan eens voorspeld.
Tegenover Mevrouw Appelfeld uit het onvindbare Volc, staat Eva, een jonge vrouw uit Rode, een dorp op de Belgische taalgrens. Het samenleven van twee taalgemeenschappen in één land intrigeert Barnard. Dat Belgicisme, waarvan hij nu zelf al enkele jaren deel van uit maakt, laat hem niet los. In een interview met Piet Piryns in Knack in 1996 luidt het: “Er loopt een barst door mij heen, ik ben net zo verknipt en gefederaliseerd als België is”, en even verder: “De onbloedige manier waarop in deze bananenmonarchie compromisen worden gesloten – dat is toch een voorbeeld voor Europa?”.
Mevrouw Appelfeld kan je zien als een metafoor. De mevrouw verpersoonlijkt een voorbije tijd, Eva is de incarnatie van een meer geavanceerde maatschappijopvatting. Tegelijk is er de confrontatie van de persoonlijke pijnen en vreugdes van twee sterk in leeftijd en mentaliteit verschillende vrouwen. Het vrouwelijke aspect komt het sterkst naar voor als ze het hebben over het bed en het al dan niet verliezen van een echt of gedroomd kind.
Eva is een bode zonder uniform die de oude mevrouw dagelijks een brief brengt. Een brief zonder nieuws wellicht, maar handig als voorwendsel. Eva is misschien ook niet echt en bode en ook niet wat je een gezellige gesprekspartner zou noemen. Ze is eerder iemand die luidop denkt en voortdurend een brugje legt (zoals ook in het decor gesuggereerd) tussen verleden en vandaag, tussen het eenzame landhuis vol boeken van de mevrouw en haar eigen kleine dierenpark rond de bungalow waar ze woont met haar nieuwe vriend. Een oude en een jongere vrouw ontmoeten elkaar, of denken elkaar te ontmoeten. Ze praten ook wel naast elkaar. Begrijpen ze elkaar of doen ze alsof? Is die mevrouw Appelfeld wel wie ze beweert te zijn of heeft ze het allemaal uit de boeken gehaald die ze nu kwijt wil?
Benno Barnard schrijft geen flitsende dialogen. Geen dramatische handeling die doet huiveren, maar eerder verzuurde opstandigheid en berusting bij de ene en hoop op een houvast en waarachtigheid bij de andere. Het is teksttheater met grote happen ‘monologues intérieurs’. Levenswijsheid afgewisseld met sneetjes doodgewoon gepraat. Beheerst gebracht in een zuivere taal. Barnard houdt van de klank van taal. Hij dwingt te luisteren. Bob De Moor helpt hem daarbij in zijn strakke regie.
In de vertolking krijgt Chris Lomme het leeuwenaandel te verwerken en is Antje De Boeck wel vaak de aangeefster. Lomme als de betweter Appelfeld, die het zogezegd allemaal heeft meegemaakt en graag zichzelf hoort praten. Hautain, trots, met allures en trucs en toch toegankelijk. Antje De Boeck in rode korte jurk, voorzichtig vrank, een beetje schichtig peilend, niet willen uitlokken. Twee bekende actrices, mooi in evenwicht. Hun veelal statische présence versterkt wel het literaire karakter van het stuk.
De tekst van Mevrouw Appelfeld is uitgegeven bij Atlas (Amsterdam/Antwerpen).
Info: www.malpertuis.be of info@thassos.be
|
| Dit artikel werd reeds 265 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|