Platonov, een eigentijdse twijfelaar.
Theater Antigone en Theater Zuidpool “bewerken” Tsjechov. | 19 November 2006 |
Bij gebrek aan een titel werd het eerste stuk dat Anton Tjechov (1860-1904) schreef naar het hoofdpersonage genoemd: Platonov, wat eigenlijk “kleine Plato” betekent. Een kleine filosoof? Voor Raven Ruëll en zijn medewerkers van Theater Antigone en Zuidpool is de dorpsonderwijzer Platonov een gekooide individualist, een utopist, anarchist soms, idealist misschien. Een verscheurd iemand die als een sneltrein door het leven raast, zonder goed te weten waarheen, anderen meetrekt, zonder te weten wat ze eigenlijk in hem zien, wat ze van hem willen. Een kolfje naar de hand van Johan Heldenbergh die er zich met lijf en ziel aan overgeeft.
Sinds het opduiken in de jaren twintig van de 20ste eeuw van het oorspronkelijk vijf uur durende stuk, zijn theatermakers allerhande er driftig mee aan het werk gegaan. Er zijn ontelbare versies gespeeld in korte en nog kortere bewerkingen, maar één ding staat vast: deze eersteling van de nauwelijks twintigjarige Tsjechov bevat reeds alle kiemen die de meester in zijn latere stukken tot ontwikkeling zal brengen. Wellicht omdat het zo veel kenmerken heeft, is het stuk ook zo aantrekkelijk voor hedendaagse regisseurs. Ze kunnen er keuzes uit maken. Voor sommigen een mogelijkheid om op een trendy manier een “klassieker” te restaureren door het tot zijn essentiële elementen te herleiden, op het gevaar af het monument te verschralen.
Raven Ruëll maakt een aanvaardbare keuze door Michael Platonov zo dwingend tot het centrale punt van de voorstelling te maken. Hij is de zon, waar de andere personages rond draaien; hij is de magneet die aantrekt en afstoot. De persoonlijke problemen van de andere personages, door Tsjechov breder uitgesmeerd, worden hier in enkele confrontaties samengevat. De vormgeving (Michel Van Cauwelaert) is uiterst sober en tegelijk zeer theatraal, in die zin dat ze uitsluitend uit toneelspots bestaat, die naargelang de actie, als bakens kunnen verplaatst worden. Dit voortdurend afbakenen van de scène wordt nog versterkt door de opstelling van Platonovs tegenspelers die hun “held” in een nauwe kring omsluiten, insluiten en op een cynische manier uitschakelen.
De handeling is bij Tsjechov gesitueerd in een Russisch adellijk landhuis, nu maken we een fuif mee waar vertegenwoordigers van het dorp evenzeer drinken, praten, zeuren en uiteindelijk zuipen. Platonov roert zijn grote bek en jaagt iedereen tegen zich in het harnas. Het conservatisme van de dorpsgemeenschap, de verveling, afgunst, en besluiteloosheid komen boven drijven en veroorzaken enorme spanningen en gewelddadig gedrag. Er gaat een ernstige dreiging uit van Platonovs entoerage waarin de vrouwen die Platonov begeren of belagen de besluiteloosheid van hun slachtoffer nog doen toenemen.
In de korte voorstelling wordt het einde nogal chaotisch en enigszins studentikoos met gooi- en smijtwerk opgelost. Het hilarische is er weliswaar nooit volledig weg, maar het menselijk dramatische in het verscheurde leven van een machteloze krijger die tenslotte tot falen gedoemd is, gaat grotendeels in kabaal verloren. Niettemin is deze Platonov een explosie van energie en een statement van een jonge ploeg over de jonge en minder jonge twijfelaars, hun tijdgenoten. Het gaat in Platonov tenslotte over een individu dat voortdurend op zoek is naar zichzelf terwijl hij deel uit maakt van een systeem dat scheef loopt en waar hij machteloos tegenover staat. Eigentijdser kan bijna niet.
Platonov van Theater Antigone en Theater Zuidpool is op reis tot 16 december 2006.
Info: www.antigone.be
Tel.: 056/24.08.87.
|
| Dit artikel werd reeds 103 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|