De dood en het verdomde genot van de terreur.
Theater Antigone speelt Caligula van Albert Camus en Raven Ruëll. | 20 April 2005 |
Na Dédé le Taxi, een productie van Theater Antigone die volgend seizoen hernomen wordt, verdient nu ook Caligula door datzelfde theater meer dan gewone aandacht. De tekst van de Franse schrijver en filosoof Albert Camus (1913-1960) krijgt in regie, decor en vertolking een grote slagkracht.
Het overlijden van een bijzonder geliefd wezen, waar het stuk mee begint, maakt Caligula buiten zinnen. Menselijk gesproken kan men een immens verdriet trachten te begrijpen, maar de absurde oplossing die Caligula neemt om het lot (of noodlot) dat hem treft te wreken, is tegennatuurlijk. Ruëll heeft zelf als jongen zijn vader aan een hartaanval zien sterven en weet uit ervaring dat dit tot extreme gewaarwordingen en reacties kan leiden. Hij kon dus vanuit iets persoonlijks aan Caligula beginnen, en ziet in de excessen en dictatoriale terreur die Caligula begaat, in de eerste plaats een schreeuw om aandacht en leven.
De vertolking van Caligula door Johan Heldenbergh komt volledig tegemoet aan die regieopvatting. De vertolking is echter niet over de gehele lijn homogeen. Verstaanbaar spreken bijvoorbeeld, is bij sommige jonge spelers vaak een mankement. Als we het hier verder nog over verschillen in de vertolking hebben, dan gaat het over een verschil dat uit de opdracht zelf voortkomt en dus artistiek verantwoord is.
Heldenbergh staat zodanig centraal en bespeelt zo intens zijn uitzinnige en driftige woede, dat de andere personages, die eigenlijk als symbolen fungeren, in zijn nabijheid verstijven, wegsmelten of tot decorstukken herleid worden. Het decor van Miet Warlop biedt daar trouwens herhaaldelijk gelegenheid toe. De dominerende tribune die Warlop heeft ontworpen, verwijst naar parlement en gerecht en tegelijk naar lamlendige bureaucratie waar men zich achter verschuilt, naar eigenbelang, angst en vleierij, koffiepauzes en duistere praktijken in schuilhokjes.
De absurditeit van de terreur die Caligula huldigt in zijn streven naar de volmaaktheid in het kwade (omdat het goede hem zijn liefde en geliefde ontnam), krijgt na een beklemmende aanloop een haast hilarische evolutie. Caligula wordt groter en tenslotte grotesk, naarmate zijn onderdanen hun onderdanigheid gaan cultiveren. Hij is de maanzieke heerser, verkrachter en moordenaar, clowneske Venus en pseudo dichter die morbide spelletjes speelt met zijn slachtoffers. Op het hoogtepunt van de waan, komt de bevrijding uit de beklemmende spanning, in de persoon van Cherea (Lukas Smolders), die Caligula de doodsteek geeft.
De historische achtergrond van het stuk wordt volledig weggewerkt door regie en vertolking. De namen van de personages zijn gebleven, maar de tekst van Camus (vertaling van Leonard Nolens) is in aankleding hedendaags. Dit maakt van Caligula niet langer de historische keizer uit 37 voor Christus, maar een man van alle tijden, die in elk van ons kan woekeren, zoals ook Camus het bedoelde en Caligula het zegt wanneer hij sterft en voor de zoveelste keer in de gebroken spiegel kijkt die voor hem ligt. Een niet bijster opwekkende gedachte om mee naar huis te gaan en ’s morgens de krant te lezen, al laat de voorstelling op artistiek gebied een stevige indruk na.
Caligula door Theater Antigone is op reis in Vlaanderen en Nederland tot 28 mei 2005.
Info: post@antigone.be, www.antigone.be, tel.: 056/24.08.87
|
| Dit artikel werd reeds 59 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|