De polsslag van theater met figuren en maskers
Fred Delfgaauw, Mozart | 2 Maart 2005 |
Fred Delfgaauw is een van de grootste figurentheatermakers uit de Nederlanden. Al bijna 25 jaar. Volgend jaar viert hij zijn zilveren jubileum met meer of minder, een compilatie van hoogtepunten uit zijn werk samen met een visualisering van zijn korte geschreven stukjes pleidooi in De Volkskrant. Maar nog vóór dat feestjaar toert hij rond met hét succesnummer. Mozart is een stuk uit 1990, dat daarna een paar seizoenen meeging, een zevental jaar later nog eens werd gespeeld, en nu, na 15 jaar weer. Het stuk kent een groot succes, ook nu is Fred Delgaauw genomineerd voor de Publieksprijs van het NRC.
Vroeger heette Delfgaauws sologezelschap Studio Peer, genoemd naar het eerste stuk dat hij uitbracht, Peer Gynt. Daarna herwerkte hij klassiekers van o.a. Shakespeare en Beckett voor kinderen. Met Mozart start hij een reeks producties, alleen voor volwassenen. Met in het achterhoofd dat je een volwassen publiek kunt uitbouwen, en een kinderpubliek steeds opnieuw moet veroveren. En volwassenen komen graag naar zijn theater kijken. Ook in Vlaanderen zijn er een paar culturele centra die hem blijven programmeren, zoals die van Knokke-Heist, Koksijde, Tongeren.
Figurentheater voor volwassenen is anders niet evident. In Nederland heb je naast Delfgaauw nog Neville Tranter van Stuffed Puppet Theatre, is er nog het Magisch Theatertje van Henk Boerwinkel in Maastricht, en er zijn nog wel voorstellingen van figurentheaters voor volwassenen, maar ze zijn zeer sporadisch. Ook in Vlaanderen. Ultima Thule is een gezelschap dat zich én richt tot kleuters én producties maakt voor (jong)volwassenen, zoals 1900 en Stekezotvanu. De andere Vlaamse figurentheatermakers spelen af en toe een productie voor de grote mensen. Het is ook niet evident: volwassenen associëren figurentheater nog té veel met de ouderwetse poppenkast, en kennen meestal de nieuwe ontwikkelingen niet. Onbekend maakt nu eenmaal onbemind.
Delfgaauw noemt zich niet graag figurentheatermaker of poppenspeler, maar liever theatermaker met figuren en poppen. Bij hem zijn de poppen, maskers, lappen stof e.d. de visualisering van gedachten, herinneringen, angsten, wensen. In zijn producties zijn de hoofdpersonages vaak al dode mensen die dan terug- en soms vooruitblikken op hun leven, op hun omgeving, op mensen die hun leven beïnvloed of hun naam daarna gestuurd hebben. Zo ook Antonio Salieri. Rond deze componist is de mythe ontstaan dat hij uit rivaliteit Wolfgang Amadeus Mozart vergiftigd zou hebben in 1791. Het verhaal gaat de ronde dat hij dat op zijn sterfbed in 1825 ook bekend zou hebben. Peter Shaffer maakte rond dat gegeven het toneelstuk Amadeus, en de mythe wordt wijd verspreid door de film van Milos Forman.
Fred Delfgaauw speelt zelf de figuur van Antonio Salieri, op de laatste dag van zijn leven. Hij mijmert over zijn composities, zijn leven, over Mozart, over verhalen die de ronde gaan. Personen komen als maskers aan het woord. Het zijn niet allemaal personen uit zijn leven, maar ook mensen na hem, zoals Mathilde Ludendorff die in de 20ste eeuw de samenzweringstheorie ontwikkelde waarin gezegd wordt dat Mozart door de vrijmetselarij vermoord is. Delfgaauw vertelt als personage Salieri, manipuleert met schitterende stemmetjes tegelijkertijd de poppen, en gaat daarna heel associatief over in de verteller Delfgaauw, die dingen becommentarieert en duidt. Mozart groeit uit tot een solovoorstelling met heel veel personages. Het mooie bij Delfgaauw is dat hij op twee niveaus speelt. Hij maakt van een lapje stof, een stuk masker, een personage. Als toeschouwer glijd je heel gemakkelijk mee in die illusie. Tegelijkertijd doorprikt hij die illusie, en laat hij zien dat het maar lapjes stof zijn. Op een bepaald moment ligt Delfgaauw als de zieke Mozart op de grond. De twee poppen-artsen aan zijn armen buigen zich over hem heen. Ze willen bij de patiënt de pols nemen, maar kunnen de armen niet ontdekken. Dat spel van tegelijkertijd coderen (in de illusie meegaan) en decoderen (de illusie doorprikken) speelt Delfgaauw heel graag, en dat maakt zijn producties zo boeiend. Regelmatig doorkruist hij ook de dramatische realiteit met de actuele realiteit. Verder spreekt zijn taal enorm aan. Met kwinkslagen en oneliners weet hij situaties en personen heel raak te typeren. Zijn humor is meestal spitsvondig, zijn spel blijft raken, het stuk laat je gniffelen en meegenieten.
In Mozart van Delfgaauw is het niet Salieri die Mozart vermoord heeft. Hij legt geen bekentenis op het sterfbed af. Om te weten op welk spoor Delfgaauw uitkomt, moet jezelf gaan kijken. Geniet van de talrijke muziekfragmenten maar vooral van het verrassende theater met figuren en poppen!
Mozart staat nog tot en met 1 juni op de affiche in Vlaanderen en Nederland.
Info: www.delfgaauw.nl
|
| Dit artikel werd reeds 83 keer gelezen. | auteur(s):Tuur Devens |
|