Autisme bijzonder in een pop op het podium.
Speeltheater Holland met Hond in de nacht. | 31 Januari 2005 |
Een paar weken geleden las ik, Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht van Mark Haddon. Een schitterend boek. Het is een jeugdboek, maar als volwassen lezer kun je er ook door gegrepen worden. Het gaat over een autistische jongen van 15 jaar die in de tuin van de overbuurvrouw de hond vermoord vindt. Hij gaat dan op zoek naar de moordenaar. En dan ontdekt hij nog veel meer. En als lezer ontdek je heel wat over autisme. Het is niet zomaar een detectiveverhaaltje, het is een zeer helder verhaal over de innerlijke leefwereld waarin een autist zich kan bevinden. Het is in de ik-vorm geschreven, en het geeft heel goed weer hoe een autistisch iemand kan denken, op zoek is naar structuren, zich beklemd kan voelen, in bepaalde gebieden kan uitblinken. Iemand die iets over autisme wil weten, heeft aan dit concreet verhaal heel wat meer dan aan allerlei psychologische uiteenzettingen over autisme. Het boek is geestig, spannend, tragisch, grappig en ontroerend.
Ik was dus vreselijk nieuwsgierig naar de theatervoorstelling die Speeltheater Holland er van gemaakt had. Mijn verwachtingen waren hoog: Speeltheater Holland is al sinds 1976 onder de artistieke leiding van Onny Huisink en Saskia Janse een toonaangevend Nederlands kinder- en jeugdtheatergezelschap dat heel veel met poppen en figuren werkt. De ene keer in een grote mix van opera, dans en poppenspel, de andere keer heel klein in een zwarte–doos-theatertje in een bus. Ook grote thema’s gaat het Speeltheater Holland niet uit de weg. Zo was Klaasje, ergens anders een heel bijzondere productie over het rouwproces van een kind na het overlijden van zijn broertje. Speeltheater Holland toert succesvol door Nederland en Vlaanderen, en Onny Huisink maakt het ook in de VS, waar hij dit jaar voor de zesde keer in Seattle een productie op poten zet.
Bij deze productie Hond in de nacht heeft hij de regisseuse Magrith Vrenegoor geholpen. Zij heeft al heel wat multidisciplinaire (dans)voorstellingen gemaakt, en ook deze productie mag je zeer geslaagd noemen.
De autist is hier Daan, en dat is een pop. Net om aan te tonen dat hij vaak in een eigen leefwereld zit. De pop wordt gespeeld door een acteur, een actrice en een poppenspeelster. Soms door hen drie tegelijk, dan weer door twee, dan weer door een. Acteur Har Smeets speelt ook nog de vader, en af en toe nog andere rollen. De Tsjechische poppenspeelster Jitka Lejdarovà manipuleert altijd de pop en andere poppen. De actrice Marike van Weelden is ook de moederfiguur en ze speelt ook nog andere personages. Die andere personages worden door een masker voorgesteld: strakke, gestileerde maskers, met maar één oog. Het zijn personages die daardoor geen dieptezicht hebben in die gesloten wereld van Daan. De pop toont emoties van woede, angst, verdriet, opstand, die dan door de spelers verdergezet worden in hun eigen lichaamstaal. Dat levert heel ontroerende scènes op. De rolwisselingen gaan heel organisch in elkaar over en je bent direct mee (ook als jongere toeschouwer vanaf 10 jaar) in de wirwar van – voor ons toch zo overkomend – ongerijmd peinzen. Dat gevoel van noodzakelijke ordening en de angst en ergernis als er een vorm van structuur ontbreekt, vinden we in het spel met de metalen archiefkasten, die door elkaar geschoven worden, met elkaar botsen en waaruit laden schuiven die verborgene dingen blootleggen.
De denkwereld van Daan, en zeker zijn wiskundige aanleg en belangstelling, en het gevecht met getallen en de intrinsieke angst voor chaos zien we ook geprojecteerd op het scherm, via animatie van ratelende getallen, rijdende auto’s, en de wirwar in een metrostation. Het is een mooi staaltje van visualisering van de blijvende zoektocht naar structuur en houvast.
Zoals het boek is deze voorstelling ook spannend, tragisch, humoristisch en kun je je als toeschouwer inleven in het personage. Ook deze voorstelling geeft een mooi beeld van hoe een autist naar binnen gekeerd is, en lijdt onder de verplichting naar buiten te komen.
Nog tot en met 3 april vooral in Nederland, en een paar keer in Vlaanderen.
Info: www.speeltheater.nl
|
| Dit artikel werd reeds 73 keer gelezen. | auteur(s):Tuur Devens |
|