Gefragmenteerd geluk in een herstellingsoord.
Hans Hof Ensemble, Morgen gestorben. | 19 Januari 2005 |
Een stellage vult het podium. Een verhoogd vlak, met daaronder een met gaas afgeschermde ruimte, als het ware een kelder, waarin straks personages kronkelen, en waarvan we uitvergrote beelden te zien zullen krijgen op een videoscherm. Boven op de stellage een duozit, die zowel bank als bed kan zijn. Daarbij een tafeltje met een maquette van een kartonnen, vervormd stadsdeel. Rechts achteraan en vooraan links staan pianola’s. Personen in witte pakken en jassen, psychiatrische patiënten, hangen aan het speelvlak, schuiven en glijden over stoelen naar de vloer, de kelder in, kruipen naar boven, hangen tegen de wand. Het eerste zinnetje “ik wist niet dat ik zo gelukkig kon worden” klinkt wel heel sarcastisch in deze situatie van een psychiatrische inrichting met zijn hygiënisch verpakte mensen.
Morgen Gestorben is de cynische naam van een geestelijk herstellingsoord waarin deze productie van Het Hans Hof Ensemble zich afspeelt. Het Hans Hof Ensemble is een Nederlands dansgezelschap, dat altijd dans en theater met elkaar gecombineerd heeft, en in deze laatste productie gebeurt dat heel sterk. Het is bewegingstheater met tekst, met veel muziek, en ook met acrobatie aan de touwen. Hans Hof is een van de paar Nederlandse dansgezelschappen die - zo lees ik in een commentaar in De Volkskrant van 6 januari - in staat worden geacht de Nederlandse moderne dans uit zijn huidige dip te halen. Die impuls gaat dan uit van de meer verhalende theatrale dans die het Hans Hof Ensemble brengt. Eigenaardig is in ieder geval dat er in Vlaanderen heel, heel weinig dans uit Nederland te zien is (wij hebben blijkbaar iets tegen Nederlandse dans), maar dat Hans Hof Ensemble hier wel kan optreden en gesmaakt wordt. Morgen gestorben vond ik na Bureau en Vrouwen in Bad van vorige seizoenen weer een betere Hans Hof- productie, die het niveau van Höhenluft uit 1998 evenaarde.
Morgen Gestorben is geïnspireerd op de cultroman De Meester en Margarita van de Russische schrijver Michail Boelgakov, die hij schreef tussen 1928 en 1940. Drie verhaallijnen lopen in deze absurdistische, magisch-realistische roman door elkaar: Satan en zijn trawanten bezoeken Moskou en dat veroorzaakt heel wat deining. De beeldschone Margarita vat enorme liefde op voor een subversieve schrijver en zal als een vrouwelijke Faust zelfs een pact met de duivel sluiten om tot bij hem te komen. En tenslotte is er het alternatieve evangelie van de Meester volgens de Romein Pontius Pilatus. Zoals de andere bekende Russische absurdist Daniil Charms had Boelgakov het ook aan d stok met Stalin en co door zijn satires op tirannie en bureaucratie. De meester en Margarita kreeg hij dan ook niet gepubliceerd.
Vertrekpunt bij Boelgakov is de vraag hoe iemand iets kan regelen als hij niet eens weet wat hem morgen overkomt. En op die vraag borduurt het Hans Hof Ensemble in deze dansante en theatrale bewerking tot het ongerijmde voort. Krankzinnigheid, absurdisme en een existentiële melancholie gaan hier hand in hand in elkaar over, in de dansen, de beelden, de zang, het spel.
“Ik wist niet dat ik zo gelukkig kon worden” is een zin, die heel vaak herhaald zal worden door een personage, en natuurlijk net op momenten die niet direct een geluksbeeld oproepen. Het eten van een bord soep dient als genot van de dag, maar ontaardt in een tragisch geknoei. Met volksdans en zang wordt aan de innerlijke groei van de patiënten gewerkt, de theatrale herhalingen vergroten die momenten uit tot snerpende, diep in de ziel kervende beelden.
Iemand begint in een groot schrift te schrijven, via een camera kunnen we lezen wat er staat: het gaat over sterven, en over regels waaraan je je in de periode die daaraan vooraf gaat, moet houden.
Via een cameraatje zien we ook het beeld geprojecteerd van de maquette waar spelenderwijs een tramongeluk met kartonnen speelgoedjes wordt gespeeld. Als zinnebeeld van het hele psychiatrische gebeuren?
De enige vrouw hangt een aan trapeze, voert acrobatie uit. Ze kleedt zich vuurrood, en verovert haar vlam. Een ander personage zingt het lied van de ruiter die van de hoge ladder valt. Als toeschouwer heb je soms ogen tekort om elk personage in zijn handelen, dansen, en bewegen te volgen. In de zgn. kelderruimte spelen zich situaties en ontmoetingen af, die je dan via een vingercameraatje geprojecteerd ziet op het beeldscherm. Het koppel herhaalt zijn uitputtende bewegingen. Op het scherm wordt vallen glijden, is hangen liggen.
Plotse schichtige bewegingen volgen op een choreografie met dichtklappende boeken; nadien is er een helse achtervolging met een scheermes in de aanslag, dan weer krijg je een acrobatie op de trapeze of aan palen, dat alles in een spel van licht en schaduw.
Morgen gestorben is een goed getimede productie (ook om ongelukken te vermijden), en met effecten van spetterend vuur, verrassende beelden en bewegingen, melancholische muziek en zang. Schizofrenie en neurose worden caleidoscopisch verbeeld, in de gefragmenteerde enscenering, in de uitvergrote hoekige bewegingen, in de pastiche van de Russische volksdans, in het wodkalied dat gezongen wordt tot de uitputting er op volgt.
Deze productie met zijn versplinterde verhaallijnen, beelden, dansen en muziekmomenten roept bij mij de typische Daniil Charms-sfeer op: aan de oppervlakte klinkt en ziet het er allemaal absurd-komisch uit, maar een diepere absurdistisch-existentialistische ondertoon laat de toeschouwer niet onberoerd.
Tot en met mei door Vlaanderen, Nederland en Europa.
Info en speellijst: www.hanshof.nl
|
| Dit artikel werd reeds 106 keer gelezen. | auteur(s):Tuur Devens |
|