Een kikker is een wereld op zich.
De miserie van de jonge Werthers van de Koe. | 4 December 2004 |
Een kikker is een wereld op zich, maar prinsessen laten zich niet gemakkelijk vangen tot een kus. Dat ondervond Goethe toen hij tot over zijn oren verliefd werd op Charlotte. Lotte bleek helaas verloofd met zijn vriend Johann Kestner. Zoals het romantische credo betaamt, zocht Goethe zijn heil in de doodsdrang. 't Is te zeggen: hij verdronk zijn hartenpijn in inkt en prikte zijn ziel op de bladspiegel. Die Leiden des jungen Werthers (1774) werd een therapeutisch afschrijven van een bij voorbaat verloren liefde en van een hoop metafysische pseudo-intellectuele prietpraat.
Exact 230 jaar later: een hoop desillusies, discutabele vooruitgangsideeën en een Generation X rijker. Lijden noemen we nu miserie; de genitief is verbasterd tot een meervoudsvorm en de Werthers van dienst heten Nico Sturm en Stefaan Van Brabant. Beide acteurs, in zwart-wit gekleed (hoe kan het ook anders als toppunt van existentialisme) omschrijven zichzelf als "vrije geesten" en kwaken onderwijl Stendhal, Lodeizen maar even gemakkelijk Brel, Josse De Pauw of Arnon Grunberg na. Naar het schijnt voerde Goethe gelijkaardige gecultiveerde gesprekken met zijn vriend Behrisch, een cynicus opgetrokken uit citaten.
De donder rolt door de boxen, kamerplanten op de schrijftafel tieren weelderig tot een oerwoud. Dit is het ideale klimaat waar Weltschmerz en Sehnsucht bloeien: in een serre beschermd voor invloeden van buitenaf. Wanneer het even later daadwerkelijk stortregent buiten en de druppels kletteren op het dak van de Gentse Kopergietery, vraagt acteur Van Brabandt verbaasd: "Is dat de regen?" Dit toeval typeert de wijze waarop de Koe in De miserie van de jonge Werthers Goethe door de mangel haalt en tegelijk vereert: gelijk intellectualisme dat op boeren neerziet maar de donder slechts herkent van horen in een Beethovensymfonie.
Naar gewoonte is het bij de Koe immers weer borderlinen tussen personage, acteur en de persoon achter de acteur. "Mensen die u echt kennen, weten dat ge in 't echt ook zo zijt," zegt Sturm tegen Van Brabandt. Die zijn vollemaansgezicht blijft stralen: hij is/speelt de blaaskaak die een wereldstichtende roman zal schrijven, maar niet verder raakt dan negen pagina's. Daar tegenover zit Sturm, verliefd op Lotte, in het echt heet ze Caroline. Hij heeft zich genoeg gewenteld in zelfmedelijden en verlangt naar zo'n gewoon gesprek, zo één over koetjes en kalfjes zonder dat er een ego in de wei staat. Of nog liever: geen woorden meer, maar de stille liefkozing van een geliefde.
Wie de succesvoorstelling My dinner with André (een coproductie van Tg Stan en de Koe, 1999) zag, herkent de types: Peter Van den Eede speelde toen de zelfingenomen intellectueel die de aandacht naar zich toehaalde, tot grote frustratie van Damiaan De Schrijver die voortdurend in de rede werd gevallen. Het is leuk om te zien hoe twee jonge acteurs diezelfde spelvreugde opgedronken hebben. Dat blijkt uit de souplesse waarmee naar het publiek wordt gespeeld én het publiek wordt bespeeld.
De Koe, die dit stuk ook als schoolvoorstelling op het programma zet, bekoort de zaal met haar spontane aanpak en weet onderwijl ook nog eens een vertwijfeld mens- en wereldbeeld op intelligente wijze over te brengen. We vragen ons af hoeveel pubers de oneliner "Als liefde narcisme is, dan is onbeantwoorde liefde zelfverachting" op hun schoolbank zullen kalken na het zien van deze voorstelling.
En al kan dit stuk ons vormelijk nog weinig verrassen (waar houdt de stijl de Koe op en klinkt een vast adagium?), toch weet De miserie van de jonge Werthers ons bij het nekvel te pakken: met de oneindigheid en nietigheid van de sterrenhemel als oorzaak van een verscheurd menselijk gevoel, bijvoorbeeld. "'t Is triestig," zeggen Sturm en Van Brabandt in koor en je kan niet anders dan in de lach schieten. Het summum is de slotscène waarin ze met hun bureaustoelen een pathetische pas de deux (of is het een westernduel op wieltjes?) uitvoeren. Met zelfrelativering kom je een eind ver. En zoniet dan kom je er in elk geval het gemakkelijkst mee weg.
Info: www.dekoe.be.
Nog tot 18 december op tournee in Vlaanderen.
|
| Dit artikel werd reeds 87 keer gelezen. | auteur(s):Liv Laveyne |
|