| Men in Tribulation: terug naar de oerschreeuw | 25 Mei 2004 |
Muziektheater Transparant is meer dan een combinatie van muziek en theater, meer dan een ineenstrengelen van klank en woord, veel meer dan het bespelen van een ruimte en het oproepen van gevoelens. Bij iedere nieuwe productie van Theater Transparant kom je tot een andere definitie. Daarom kijk je er ook naar uit en met Men in tribulation, vallen alle definities weg en kom je zeer dicht bij wat Antonin Artaud omschrijft als de “staat van gratie”, de oerstaat van het theater.
Men in tribulation is gebaseerd op het leven en het werk van de Franse theateranarchist Artaud (1896-1944). Jan Fabre schreef een tekst in het Engels waarin de revolte van Artaud zeer duidelijk tot uiting komt. Maar dit script is onlosmakelijk verbonden met de composities die Eric Schleichim er voor maakte en die door drie saxofonisten van Bl!ndman worden uitgevoerd in samenwerking met een team aan de computertoetsen. De saxofonisten accentueren niet alleen instrumentaal de vele vibraties in de gedachtegang van Artaud. Ze beschilderen armen en bovenlijf zoals de indianen van de Tarahumarastam in Mexico, waarbij Artaud zich aansloot na de vele ontgoochelingen die hij met het theater in Frankrijk had opgelopen. Hij leerde er de invloed kennen van peyotl die bij de gebruiker visuele hallucinaties verwekt. In trance wordt het evenbeeld ontmoet, waardoor een zuiveringsproces wordt ingezet. Op deze ervaring zal Artaud blijven terugvallen om zijn theatervisie te onderbouwen. Hij poneert een totale zuivering, een ontdekking van zichzelf om tot het besef te komen dat de mens ziek is en met hem de hele mensheid. De mens is geestelijk niet opgewassen tegen de natuurkrachten. Het mensdom lijdt aan geestelijke ontevredenheid. De mensheid verkeert in een rampspoedige situatie.Vandaar die terugkeer naar een oertoestand, een radicaal verwerpen van alles wat kunst en theater aan het leven heeft trachten toe te voegen om het te verdoezelen. Wie leven zegt, zegt dood, aldus Artaud. Het enige wat we kunnen is schreeuwen tegen de dood. De taal moet weer schreeuw worden.
Artaud wil terug naar de naakte waarheid: “Ik pel mijn lichaam af tot op het bot”, luidt het in de tekst van Jan Fabre. Het is de ongeëvenaarde jazzperformer Phil Minton die als centrale figuur in deze hallucinaire voorstelling gestalte geeft aan de uitzinnige persoonlijkheid van Artaud. Minton eet de tekst, hij kauwt de woorden, hij slikt en verslikt zich, hij braakt klanken. Hij gorgelt en roggelt. Niet zijn mond alleen, maar zijn hele binnenste beweegt en produceert geluiden en flarden tekst. De oude Artaud ziet zich in het midden van een ritueel en zet zich af tegen de god die de mens tot ziener maakt maar hem telkens weer een blinddoek voorbindt. De mens is gedoemd als een Oidipous te leven: ziende blind. Daarom bijt Artaud, in de versie van Fabre, zijn god in de keel, in het hart, in de voet, in de aars…
Geheel in overeenstemming met Artauds opvattingen en met de verwijzingen naar rituelen, verloopt de voorstelling in een cirkelvormige ruimte, een metalen kooi als het ware, en rechtstaande. Je wandelt doorheen het gebeuren. Je maakt je eigen tocht doorheen het brein van Artaud, zoals contratenor Hagen Matzeit die als een engel doorheen de toeschouwers schuift en ook de jonge Artaud vertolkt.
Het ritueel is volledig met de opperpriesteres, een opdracht die Viviane Demuynck groots en met de allures van een diva vervult.
Men in tribulation is een productie die niet loslaat omdat ze met gesofistikeerde middelen de toeschouwer verplicht terug te gaan naar de essentie van het theater: geen herkenning van het alledaagse, maar een ontmoeting met schaduwen en geesten. De fysieke vermoeidheid die er deel van uit maakt, kan daarbij aardig helpen.
Men in tribulation is een opdracht aan componist Eric Schleichim voor de muziek en aan Jan Fabre voor de tekst. Het is een coproductie met het KunstenFESTIVALdes Arts (Brussel) en het Holland Festival.
Je kunt het meemaken in Theater Bellevue, Leidse Kade 90 in Amsterdam, op 18 en 19 juni 2004, telkens om 20 u.30. Daarna maakt de productie een internationale tournee en ze wordt in 2004-2005 hernomen.
Info: www.transparant.be
Andere links:
|
| Dit artikel werd reeds 214 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|