| die Siel van die Mier: gevecht en omhelzing tussen orde en chaos. | 5 Mei 2004 |
Josse De Pauw gaat in die Siel van die Mier, de confrontatie aan met de muzikanten Jan Kuijken en George Van Dam. Voor De Pauw is het niet de eerste keer dat hij een verhaal een muzikale dimensie meegeeft, maar het boeiende is de manier waarop de integratie van muziek en woord, van klankwereld en theatraliteit, telkens weer gebeurt en een verrassende performance wordt.
|
die Siel van die Mier
(c) Frédéric Latinis
|
die Siel van die Mier, is een toneelproductie met een voorgeschiedenis. Deze heeft echter op het tot stand komen van de voorstelling geen invloed gehad. Josse De Pauw liep al lang rond met de idee iets te doen met Jan Kuijken (cello) en George Van Dam (viool), twee muzikanten die ook componisten zijn. Toevallig las hij La vie des termites, van de in ‘t Frans schrijvende Gentenaar Maurice Maeterlinck (1862-1949), in 1911 Nobelprijswinnaar voor literatuur. Wat hem trof was de vergelijking van een termietenhoop met de wereld van de mensen. Daar zag hij wel iets in voor een theaterproject. Uit gesprekken bleek dat Maeterlinck voor zijn”studie” een beetje leentjebuur had gespeeld. In Zuid-Afrika had een zekere Eugène Marais al eerder over termieten (in Zuid-Afrika ook mieren genoemd) gepubliceerd en Maeterlinck zou daarvan iets te veel geprofiteerd hebben. De hele kwestie werd tenslotte in een boek verwerkt door David Van Reybrouck (1971), cultuurhistoricus, archeoloog, dichter en prozaschrijver, onder de titel De Plaag: het stille knagen van schrijvers, termieten en Zuid-Afrika, in 2002 bekroond met de debuutprijs. Vandaar dat Van Reybrouck aangesproken werd om de tekst te schrijven van de productie die Josse en zijn muzikanten wilden opzetten. In de praktijk ontstonden zowel tekst als voorstelling uit gesprekken met de makers. Alleen de titel: Die siel van die mier, verwijst nog, als een hommage, naar Eugène Marais en van Maeterlinck is er geen sprake meer.
De vergelijking van de termietenwereld met deze van de mensen is te mooi om ze niet verder uit te werken. Al gauw komt men dan tot begrippen als orde en chaos. Termieten bouwen vanuit hun binnenste, hun ziel, en het is onvoorspelbaar hoe hun bouwwerk er van buiten zal uitzien. Tegelijk
|
die Siel van die Mier
(c) Herman Sorgeloos
|
geven termieten een beeld van een perfect werkende maatschappij waarin het individu zich opoffert ten voordele van de collectiviteit. Het is die spanning tussen individu en gemeenschap en verder tussen experimenteren en organiseren, ontsporen en ordenen, creëren en structureren, die de onderliggende filosofie vormt van de voorstelling en die er ook de kracht en de uiteindelijke climax aan geeft.
|
die Siel van die Mier
(c) Frédéric Latinis
|
Josse De Pauw begint als een professor die fin de carrière maakt. Hij houdt een laatste vurige uiteenzetting over de termietenstaat, over hun manier van werken en leven. Tegelijk laat hij zich verdwalen in een labyrint van gevoelens en herinneringen en schakelt hij de computer van de wetenschap uit. Hij onderneemt een queeste naar de zin van zijn bestaan terwijl hij zich bepaalde situaties herinnert in de oude Belgische Kongo, een land dat voor ons herkenbaarder is dan Zuid-Afrika. Hij stelt zich vragen over het broeierige dat elke structuur vooraf gaat, maar ook over verantwoordelijkheid. Over de schuldvraag wanneer je niet tot het uiterste gaat om een vriend te verdedigen. Wanneer termieten aangevallen worden, stormen de soldaten naar buiten terwijl achter hun rug de terugweg wordt dichtgemetseld. Winnen of sterven. Waar blijf je dan met je creativiteit, met poëzie, met menselijkheid en vrijheid?
|
|
die Siel van die Mier
(c) Herman Sorgeloos
|
De Pauw zegt niet alleen zijn tekst, hij zingt hem ook. Hij speelt in op de muziek die zijn kompanen uit hun instrumenten toveren. Je maakt op die manier zowel een gevecht als een omhelzing mee. Aan de ene kant een gevecht in het hoofd van die oude professor die van zijn academisme afstapt; aan de andere kant de omhelzing van de muziek die stoeit met klank en woord om te eindigen in een uitzinnige slag. Je weet niet waar eerst gekeken, naar de acteur die opgaat in een droom die uiteindelijk in een witte dood zal eindigen: Josse in de witte bruidsjurk van een termietenkoningin vlak voor zij door de anderen wordt opgegeten; of naar de muzikanten die elkaar onderling met cello of viool bekampen en tegelijk weerwerk bieden aan de sprekende en zingende speler De Pauw. Dit is trouwens een wezenlijk kenmerk van het muziektheater waar De Pauw voor tekent, dat de muzikanten niet louter uitvoerders zijn, maar met de inspiratie van het ogenblik hun muziek dan ook ter plekke maken.
die Siel van die Mier, is een productie van Het muziek LOD en Het Net, met steun van de bottelarij, en is nog tot 12 juni 2004 in Nederland en Vlaanderen te zien.
Info: www.hetmuzieklod.be of www.het-net.be
|
| Dit artikel werd reeds 198 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|