| Poppenschool speelt geschiedenis | 26 April 2004 |
Zeventien mensen in het zwart spelen met staafpoppen boven hun hoofden.Als ik de spelers nadien zie, blijkt het een groep te zijn van verschillende leeftijden, en allemaal met het doel het poppenspel onder de knie te krijgen. Ze hebben net de productie Aladdin gespeeld, een poppentheaterklassieker. Zonder schermen en schotten, zonder draaibare decorstukken en gordijnen, zodat de spelers te zien zijn, met een geest die zowel in het echt als op videoscherm te zien is, en met een live-orkest, wat de sfeer ten goed kwam.
Professionele opleidingen voor figurentheater bestaan er bij ons niet. Ook in de reguliere acteursopleidingen en in de conservatoria wordt er praktisch geen aandacht aan besteed. Toch bestaat er een tendens om in ‘gewone’ theaterproducties steeds meer met objecten te spelen en visuele middeltjes zoals videocameraatjes te gebruiken. Waar moet je de stiel leren? Dat kan in Mechelen in de school van Het Firmament, zeg maar de poppentheateropleiding, een vorm van niet-gesubsidieerd avondonderwijs.
Het Firmament heeft als belangrijk doel het medium figurentheater te ontsluiten, zonder de traditie te verloochenen. Poppenspel, figurentheater heeft oude en diepe wortels, kent een lange volkse traditie en Het Firmament wil niet dat die traditie overboord gegooid wordt. Daarnaast wil Het Firmament een groot museum voor figurentheater uitbouwen, en is ze op het moment bezig met het in kaart brengen van het archief van wijlen Jef Contryn, de stichter van wat nu De Maan heet (het vroegere Hopla, en Mechels Stads Poppentheater). Het Firmament wil ook thematentoonstellingen opzetten, en organiseert speel- en maakcursussen, om het erfgoed van poppenspel en figurentheater levendig te houden.
Vandaar dat men met de poppenspelers in opleiding een project heeft opgezet, met een klassieker uit het poppenrepertoire en met een traditionele soort pop. En dat in een eigentijdse opvoering. Daarin zijn de cursisten met het project Aladdin geslaagd. Zoals Mark Jacobs van het Vlaams Centrum voor Erfgoed verwoordde: “ze hebben een traditie verlevendigd gebracht.”
Een traditionele manier van spelen die nog alleen in een museum of op folkloristische evenementen wordt aangewend, kreeg in dit project een artistiek elan.
Aladdin is gebaseerd op het bekende sprookje van Aladdin en de wonderlamp. De 17 leerlingen van de school spelen het met staafpoppen, zoals het in 1940 door het Staatspoppentheater van Moskou onder regie van de befaamde poppenspeler Sergej Obrastzov werd gemaakt. Het begrip staafpop is hier hetzelfde als stokpop (in andere publicaties zijn staafpoppen hetzelfde als stangpoppen). Stokpoppen zijn poppen die van onder bediend worden; er is een stok naar de kop, en aan de handen kunnen ook stokken bevestigd zijn om zo de handen en de armen te laten bewegen. Stokpoppen zijn het tegenovergestelde van de hier meer bekende stangpoppen die in de poesjen worden gebruikt. Die worden - zoals bij marionetten – van boven bediend.
De stok– of staafpoppen zijn de Westerse variant van de Wajangpoppen, een Javaans vlak figuur van buffelhuid dat als schaduwpop in het schimmenspel wordt gebruikt. De ontdekking van de Wajangpop door het Westen gaf begin 20ste eeuw nieuwe impulsen aan het artistieke figurentheater (vooral in Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk,... en niet zozeer in Vlaanderen). De Oostenrijkse artiest Richard Teschner leerde in 1911 tijdens zijn huwelijksreis in Amsterdam de verschillende Javaanse wajangfiguren kennen, en hij hanteerde staafpoppen voor zijn zgn ‘figurenspiegel’ (optisch theater met bolle lenzen en gaasdoeken). Obrastzov neemt de staafpop een dikke 20 jaar later als figuur voor zijn Aladdin, en het Mechels Stads Poppentheater brengt deze versie in 1970, met een reprise in 1977.
Het Firmament brengt met deze Aladdin geen reconstructie of renovatieproject. De decors uit de jaren ’70 liggen nog wel in de opslagruimtes van De Maan, maar men heeft ze bewust niet uitgehaald. Men wilde een eigentijdse enscenering. Daarvoor zorgde regisseur Paul Contryn, de derde generatie van de poppentheaterfamilie. De manipulatoren zijn een beetje zichtbaar, eigenlijk wat te weinig, zoals ook de poppen, maar het samenspel van 17 mensen op een kleine scène loopt bijzonder vlot. De beelden en de gebruikte technieken zitten vol afwisseling, en de live –muziek versterken de visuele beelden.
Het project heeftduidelijk laten zien dat theater met staafpoppen best nog kan, zonder tot een louter folkloristisch evenement te vervallen. Dit project zou ideaal passen op een festival rond figurentheater waarin men een waaier aanbiedt van verschillende speelmogelijkheden.
Info: Het Firmament: www.hetfirmament.be
|
| Dit artikel werd reeds 219 keer gelezen. | auteur(s):Tuur Devens |
|