De Toverkunst van Tanghe.
William Shakespeare: “Midsummernightsdream”, door De Paardenkathedraal, Utrecht. | 1 December 2001 |
Bij een eerste kennismaking is Shakespeare's "Midsummernightsdream" een samenvoeging van vier
verhalen, deels genomen uit de oude Griekse overlevering, deels uit de Germaanse godenwereld rond
het thema van geliefden en verliefden die in hun liefde door innerlijke en/of uiterlijke obstakels
gedwarsboomd worden. De lijm die de verschillende lagen samenhoudt is de magische kracht van de
liefde. Magisch in de betekenis van "als met toverkracht werkend" (Van Dale).
|
Harriët Stroet en Louis van Beek,
als Hippolyta en Theseus |
|---|
Bij De Paardenkathedraal in Utrecht is regisseur Dirk Tanghe (met assistentie van Paula Bangels) de tovenaar, de magiër die de realiteit omtovert in een droomwereld. De regisseur als droomverwekker en –begeleider, en tegelijk als diegene die de droom verklaart. Het is natuurlijk Shakespeare die de idee van het sprookjesbos en de heimelijke krachten die er zogezegd heersen, aanreikt, maar het zijn de regisseur, zijn spelers en andere medewerkers, die er vorm aan geven en wel zodanig dat we er heden ten dage nog altijd door "gepakt" zijn.
Tanghe pakt ons, zijn publiek, op verschillende fronten. Hij kan dat omdat ook Shakespeare de verschillende verhaallijnen zodanig verwerkt dat ze allemaal ergens in elkaar haken. Er is vooreerst het gegeven dat Theseus, hertog van Athene zal
|
| Harriët Stroet, nu als Titania |
|---|
huwen met Hippolita, de koningin van de Amazonen. Tweede verhaal: Hermia, een Atheens meisje, mag van haar vader niet huwen met Lysander, die ze hartstochelijk verkiest boven Demetrius, de kandidaat die haar vader voor haar heeft uitgekozen. Een bekend thema trouwens in menige komedie. Daarbij aansluitend is er het probleem van Helena, vriendin van de genoemde Hermia, die verliefd is op Demetrius, maar door deze wordt afgestoten. Derde verhaal: een aantal eenvoudige werklieden en kleine neringdoenden willen ter gelegenheid van het huwelijk van de hertog, de baas van hun stad zeg maar, een gelegenheidsstuk opvoeren, een draak van een stuk met als titel "De tragedie van Pyramus en Thisbe", over twee geliefden die van hun ouders niet met elkaar mogen trouwen en
door een tragisch misverstand allebei zelfmoord plegen. Vierde verhaal: in een bos, waar ongelukkige verliefden plegen naar toe te vluchten, leven ook de elfen en de kabouters. Oberon en Titania, koning en koningin van de elfen hebben ruzie omwille van een knaap die Titania in dienst neemt. Oberon verlaat zich op kabouter Puck om via een wonderkruid (een drug?) Titania weer helemaal voor zich te winnen. Meteen vraagt Oberon aan Puck het tovermiddel ook op de ongelukkige verliefde mensenkinderen die in zijn bos rondlopen, toe te passen.
De hele komedie steunt daarop, dat Puck alles verknoeit, al komt op het einde natuurlijk alles toch goed. De boze kabouter Puck heeft er blijkbaar plezier in mensen én bosgeesten op het verkeerde been te zetten, ze te beduvelen, ze te misleiden. Maar Tanghe zou Tanghe niet zijn, indien hij hier niet zou ingrijpen en zijn emotionele betrokkenheid niet zou laten leiden door zijn rijke fantasie. Hij maakt van Puck een tweeling. Hij ontdubbelt gewoon dit personage en maakt er een weergaloos duo van met sterk showgehalte. En het blijft niet bij die ene "vondst".
Tanghe toont zich weer eens een meester in het suggereren van de dingen met andere middelen dan te verwachten en te voorzien. Als decor wordt gewoon de lege ruimte van de scène gebruikt waardoor de belichting (van Uri Rapaport) optimaal kan functioneren in samenspel met het levend decor dat de grote schare spelers vormt in steeds wisselende kostuums (Mirjam Pater). Het bos wordt zeer eenvoudig maar niet minder suggestief geëvoceerd door het neerlaten van een groenlichtbalk.
Het complexe bij Shakespeare wordt bij Tanghe heel helder en duidelijk. "Ontkleden in plaats van aankleden", zegt Tanghe. Stoeien met de naïviteit van het gegeven, met de doorzichtige intriges, met de pathetiek, met de pseudo-dramatiek. Maar ook, er nieuwe dimensies aan geven, de aangereikte spelkansen uitvergroten, nog lichter maken. In "Midsummernightsdream" werkt het spelen geestverruimend en slaan roes en extase waarin de grote groep spelers verkeert schijnbaar moeiteloos over op het publiek. Er is een meeslepende choreografie (van Wies Merkx) waarin de
spelers de animators zijn van zichzelf en van het publiek. Ze dansen en hossen, ze schuifelen en dwarrelen, ze gesticuleren en vechten. Oberon evolueert koprollend over het speelvlak. Nu eens zijn de spelers figuranten, dan weer vertolkers van een rol.
Tanghe slaat geen enkele discipline over. Mime, teksttheater, dans, ballet, de suggestie van opera, ballroom en houseparty, kleur en stilstaand beeld, alles wat de suggestieve kracht kan verhogen wordt aangewend op een overweldigende manier. Voor sommigen wordt de voorstelling daardoor misschien te lang, voor de meesten is het een feest dat in zijn geheel nog lang in het geheugen zal blijven nazinderen. Toch nog even wijzen op "beklijvende hoogtepunten". Behalve de reeds aangehaalde bestendige grapjasserij van de Pucks (Thomas de Bres & Hilke van Sprundel), zijn er de vertolking van de ezel door Herman Bolten en de erotisch-hilarische uitbeelding door Robin Van der Velden, die als Thomas Teut de rol van muur-met-spleet moet spelen in de knullige opvoering door de zogezegde amateurs. Dit verhaal van theater-in-het-theater is trouwens sterk relativerend
waarbij en passant niet nagelaten wordt regisseur Tanghe en zijn typische manier van omgaan met zijn spelers, te parodiëren.
Na de première in Utrecht heeft Dirk Tanghe waar het kon kleine wijzigingen aangebracht. De voorstelling is er nauwelijks korter door geworden. Best zo, want het gebeurt al te zelden dat theatermakers er in slagen het "moeras van de liefde" – een reuzengroot cliché in het theater - tot een alles overspoelende en verfrissende waterval om te toveren, waar je nooit genoeg van krijgt.
Nog tot 6 april 2002.
Info: www.paardenkathedraal.nl
Info tournee in Vlaanderen: thassos@pi.be
Foto's: Sjouke Dijkstra
|
| Dit artikel werd reeds 265 keer gelezen. | auteur(s):Roger Arteel |
|